Шырав: хăвăл - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(хы̆вы̆л), дупло. Букв. Сăпса хăвăла пыл тунă. А.-п. й. 17. Çакă çăка хăвăлне пыл хурчĕсем йăва çавăрнă та, пылне кăларса илме ниепле те меслет тупаймастăп,— тет упи. Ib. 17. Кусем хăвăл çăкана иккĕн ыталаса тытрĕç те, енчен енне лăкама тытăнчĕç. Ib. 17. Çăмламас улапа ула йытă хăвăлти пыла кăларса çирĕç те, пĕрле пурăнма тытăнчĕç. Ib. 42. Тилли, ниçта кайса кĕреймен енне, йăкăлт сиксе кĕчĕ пĕр юман хăвăлне. N. Эпĕ çав çăка хăвăлĕнче мĕнле тухас тесе шухăшласа ларатăп. N. Хăвăл, юпа çине тăхăнтарнă хăвăл йăвăç (çил арман тавраш). N. Каната хăвăл çине аврантарса кĕскетеççĕ е вăрăмлатаççĕ. Канат наматывают (навивают) на дупло и таким образом укорачивают, или же сматывают и таким образом удлиняют. || Тюрл. Уша йопи хăвăлĕ (туда кладут мелкие вещи). || Шарбаш. Хăвăл, на шăпила. || Шурăм-п. Тĕлĕкре хăвăл çăкăр курсан, хуйăх кĕт.

(хы̆вы̆л), i. q. ворот хăвăлĕ. Шевле. Йопа çине тăхăнтарнă хăвăл йăвăç. Арман тăррине çавăрмалла чох çак хăвăла çавăрса хӳрене кăкарнă каната хăвăл çине аврантарса кĕскетеççĕ или вăрăмлатаççĕ. Пăркăç та çавăн пекех, анчах вăл йопа çинче мар, хӳре çинчех. Пăркăçĕнне те вĕренне пĕр вĕçне йопаран кăкарнă. Кĕскерех каласан, пăркăçлă хӳрен вĕренĕ хӳрене пăрнă чух, хӳре çинчи пăркăç çине авранать, хăвăлпа çавăрнакан хӳрен вĕренĕ — йопа çинчи хăвăл çине авранать. Дупло — дуплистое дерево, надетое на столб. Когда надо повернуть шатер, то, поворачивая дупло и таким образом наматывая на него канат, привязанный к хвосту мельницы, укорачивают канат или (разматывая) удлиняют его. (Перевод конца этого текста см. в пăркăç).

Çавăн пекех пăхăр:

хăçта хăçтан хăв хăвăйăн « хăвăл » Хăвăл Çырма хăвăл сухан Хăвăл-çырма хăвăллă хăвăллăх