Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
голый, нагой, обнаженный
çара аллăн — голыми руками
çара пакартан — голышом, нагишом разг.
çара пуçăн — с непокрытой головой
çара уран — босиком

2.
голый, оголенный
çара пралук — оголенный провод
çара янахлă — безбородый, безусый

3.
голый, чистый, пустой
çара хӳме — голая стена
çара сăрт тӳпи — голая вершина горы
çара хир — голая степь
çара сак çинче çывăр — спать на голых нарах

4.
чистый, без примесей
çара спирт — чистый спирт
ку уйра çара тăм — на этом поле одна глина

5.
сплошной

сплошь
пичĕ çара юн — его лицо все в крови
тавралла çара вăрман — вокруг сплошные леса

6.
совершенный, исключительный

совершенно, исключительно, только лишь
çара ухмах — совершенный идиот
çара çăкăр çи — есть один лишь хлеб

◊
çара сивĕ — жгучий мороз
çара çерçи — 1) летучая мышь 2) босяк, голодранец прост.
çара çуна — дровни

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

голый, без шерсти
çара йытă — голая собака
çара уран — босой
çара уралă — босой

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

то же, что çавра.

(с'ара), голый. Г. А. Отрыв. Çара ура кĕллипе çӳреме йăлăхтарчĕ мана. Чураль-к. Уйра çара çатма ларĕ. (Йĕтем). Орау. Таçта тупнă (илнĕ) кăсем ку çара сыснасене. СТИК. Эй, çара çăвар, сан суеççӳ хыççăн кайса шыва кайса та вилĕн. Болтун, верь-ка тебе! Ib. Çара çăвар, сан çăмăлкăна кам пĕлмес. || Исключительно, один только, сплошь, в чистом виде; сплошной, чистый. Сĕт-к. Çара чăваш вĕренет. Учатся одни чуваши. Ск. И пред. чув. 59. Салтак картусĕ çара лапра çеç. Баран. 131. Çара хăй кăна тăм пит сайра пулать. Т. II. Загадки. Пĕчĕк пичче çара йĕп витĕннĕ. (Чĕрĕп). N. Вăл ялта çара чăваш пурăнать. N. † Çара порçăнран пиççи турăм, ĕмĕрлĕхе çыхма мар, наччаслăха çыхма. Собр. † Акка, санăн тухью çара кĕмĕл, мĕн тăрассине пĕлетре. КАЯ. Сăхманĕ çара юнлă сĕлеке (весь в кровавой слюне). N. Унăн ăшчикки çара çу. О сохр. здор. Хура-халăх çавăнпа çара çăкăр çинĕ чух вăрахăн çисе-çисе ларать. N. Поçĕ çара йон (чĕп-чĕрĕ йон, поçĕ йонлă). N. Çара сĕт, одно молоко, без примеси воды. Кратк. расск. Пĕтĕм ӳтне-тирне, çанне-çурăмне çара суран анчах туса пăрахнă. N. Лаши тавра çара ярапа çеç. Лаши тавра йĕс тавраш та ярапа çеç. Толст. Эпĕ халĕ ырхан, манăн çара шăмă анчах. Ой-к. Иван лаши çинчен сикрĕ-анчĕ те, курăка утмăл пăт туртакан хĕçпе касмала шăлчĕ те, çара (= пĕтĕмпе) хуп-хура юн пулса юхса карĕ, тĕт. Якейк. Пичĕ-куçĕ çара тосан. Шурăм-п. Хăй çара юн çех, тет. N. Çурăхсем çара тăм кăна киле тавăрăнатьчĕç. N. Çавăнпа çаран çара лачака кăна. Ст. Чек. Ку вăрманта çара юман кăна (состоит сплошь из одного дуба). Орау. Çара чей (без хлеба) хырăма выçтарать. Ск. и пред. чув. 18. Каçхи хĕвел ылттăн пек, йывăç витĕр курăнать; çара вĕçен-кайăк пек, унăн çутти вăйă вылять. Ярмушка-к. Пăхăртан тунă (çара пăхăрах). (Кумган) сделан из чистой меди. N. Çара кĕркунне варринче (в позднюю осень), йĕпе-сапа витĕр, Гай ятлă ял патнелле пĕр ватă çын çывăхарса пынă. || Поляна, луг на возвышенном месте. Пшкрт: тӧβӓрӓ с'ара. Ib. Мăн анаçи мăн çорлине контак çакса хуаратпăр, мăн çарари мăн çавине контак çакса хуаратпăр.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

шәрә

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«голый»; «нагой»; çарамас «раздетый», «голый»; ср. мар. чара «голый», «нагой»; уйг. ялан, ялаңгач, кирг. жылаңач «голый», «нагой»; çарамас, вероятно, вместо çарапас (< çара пуç), ср. хак. чаланмас «с непокрытой головой», чаламас «голый», «обнажённый».

Çавăн пекех пăхăр: