Шырав: çилĕм

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
клей

клеевой
йывăç çилĕмĕ — столярный клей
казеин çилĕм — казеиновый клей
резина çилĕмĕ— резиновый клей
силикат çилĕм — силикатный клей
хут çилĕмĕ — конторский клей
пер тюбик çилĕм — тюбик клея
çилĕмпе çыпăçтар — клеить клеем
Çын çилли — çилĕм мар, çыпăçса лармĕ. — посл. Чужой гнев — не клей, не пристанет.

II.
невод
çилĕмпе пулă тыт — ловить рыбу неводом
Пĕр çилĕмĕн икĕ тетел. (Йĕм). — загадка У одного невода две мотни. (Брюки).

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

клей.

194 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(с’ил’ э̆_м), столярный клей.

(с’ил’ э̆_м), невод. Н. Карм., Хорачка. Корамыш. Çилĕм, невод; бывает длиною от 100 до 300 сажен, шириною З саж. Регули 13. Пол тытма вăл çилĕм исе карĕ. N. Атăл çине пĕр çын полă тытма çилĕм карнă, тет. Альш. Çилĕме шултăра çипрен çыхса тăваççĕ. Ăна сĕрнĕ чухне шывăн икĕ хĕрринчен урлă-каçах туртса пыраççĕ. Сĕвере, Етременре туртаççĕ çилĕме. Ib. Пулăçăсем пулла тытаççĕ: çилĕмпе, тетелĕпе, атмапа, шакпа, сĕрекепе, маратапа.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

җилем

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«клей»; çилĕмле «клеить»; МК, Замахш., уйг. йелим, АФТ, чаг. йәлим, узб., туркм., ног. елим, башк. елем, кирг., казах., к. калп. желим, тат. жилем, ойр. дьелим «клей»; якут. силим «клей», «клейстер»; уйг. йелимли, узб. елимла, туркм. елме, алт. В дьелимде, ног. елимле, башк. елемлә, тат. жилемлә, кирг., казах., к. калп. желимде, якут. силимнээ «клеить».

«невод»; башк., ног., туркм. йылым, тат., к. калп. жылым «невод», бредень»; якут. илим «сеть». Образовано от тюрк. глагола йыл «ползать» — невод (бредень, сеть) как бы ползёт по дну реки, его двигают (тянут) волоком. Вамбери производил это слово от глагола ил, йил «вязать», «плести», «связывать», «соединять». Мункачи возводит его к санскритскому źalam «рыболовная снасть» (KSz. VI, 376—379).

Çавăн пекех пăхăр:

çилĕле çилĕлен çилĕллĕ çилĕллĕн « çилĕм » çилĕм чĕчи çилĕмçĕ çилĕмлĕ çилĕмлĕх çилĕмле