Шырав: Хĕв

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
пазуха
хĕве пытар — спрятать за пазуху
алла хĕве чиксе тăр — держать руку за пазухой
хĕвĕнчен тутăр туртса кăларчĕ — он вытащил из-за пазухи платок
Хĕвне ӳркев йăва çавăрнă. — погов. У него лень за пазухой гнездо свила.
Кĕпи хĕвĕнче, хăй çаппа-çарамас. (Çурта). — загадка Платье за пазухой, а сама нагишом. (Свеча).

2.
нагрудник (верхняя часть фартука)

3.
сумка (у животного)
кенгуру çури амăш хĕвĕнче ларать — кенгуренок сидит в сумке у матери

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(1) пазуха. См. Xӳ (1). N. Хĕве чик, спрячь за пазуху. ''N''. Хам пĕр хĕв татса тултартăм. ''Латыш''. Амăшĕ пиçикине салтать те, хĕвĕнчен чиксе, айалтан виç хут кăларать. ''ЧП''. Мĕскĕн ача пулiччен анне хĕвĕнчен тухас мар-мĕн. ''N''. Ку нушана куриччен анне хĕвĕнче выртас-мĕн. ''N''. Патша нуши пуçран иртиччен выртаяс-мĕн анне хĕвĕнче. || ''Ир. сывл''. 9. Çĕн хумсен сассине пуçтарса хучĕ чĕрем-хĕвеме. || Место, куда помещают молодых после свадьбы.

(2) городить. См. Xӳ (2). Кан. Никĕс юписем хушшине лайăх пĕренесемпе хввес вырăнне курпульсемпе анчах хӳсе хучĕç. || Наносить, замести (о снеге). ''N''. Чӳречен тултн ăрамин аялти куçĕсене айалтан юр хĕвсе кайнă. ''Баран''. Тундра тăрăх тем хулăнĕш юр хĕвсе каять, вара кунта пурнăç-терĕш пĕтет. Тундра в это время бывает покрыта толстым слоем снега, тогда здесь жизнь уже умирает. ''Шурăм-п''. № 28. Çул хĕрĕнче хăш-хăш тĕлте юр улăм ури пек хĕвсе кайнă. ''Ст. Чек.'' Юр хĕвнĕ, кĕрт хывса кайнă (снег образовал сугроб).

пазуха. См. хӳ. N. Хĕве чик, спрячь за пазуху. N. Хам пĕр хĕв татса тултартам. Латыш. Амăшĕ пиçикине салтать те, хĕвĕнчен чиксе, аялтан виç хут кăларать. ЧП. Мĕскĕн ача пуличчен анне хĕвĕнчен тухас мар-мĕн. N. Ку нушана куриччен анне хĕвĕнче выртас-мĕн. N. Патша нуши пуçран иртиччен выртаяс-мĕн анне хĕвĕнче. || Ир. сывл. 9. Çĕн хумсен сассипе пуçтарса хучĕ чĕрем-хĕвĕме. || Место, куда помещают молодых после свадьбы.

городить. См. хӳ. Кан. Никĕс юписем хушшине лайăх пĕренесемпе хĕвес выранне курпульсемпе анчах хӳсе хучĕç. || Наносить, замести (о снеге). N. Чӳречен тулти ăрамин аялти куçĕсене аялтан юр хĕвсе кайнă. Баран. Тундра тăрăх тем хулăнĕш юр хĕвсе каять, вара кунта пурнăç-терĕш пĕтет. Тундра в это время бывает покрыта толстым слоем снега, тогда здесь жизнь уже умирает. Шурăм-п. № 28. Çул хĕрĕнче хăш-хăш тĕлте юр улăм ури пек хĕвсе кайнă. Ст. Чек. Юр хĕвнĕ, кĕрт хывса кайнă (снег образовал сугроб).

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, хӳ «пазуха»; Зол. бл. койун, тефс. ХII-XIII вв. коын. уйг., кирг., тур., кумык., карач. койун, казах., к. калп., йог., алт. В койын, узб. куйин, тат. куен, башк. куйын, азерб. гоюн, ойр. куйун, хак. хойын, тув. хой «пазуха», «грудь».

Çавăн пекех пăхăр:

хĕçпăшалсăр хĕçпăшалсăрлан хĕçпăшалсăрлантар хĕçпăшалсăрлат « Хĕв » хĕвĕ хĕвĕн хĕвĕнтер хĕвĕтмĕш хĕвĕш