Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
время

временной
вырăнти вăхăт — местное время
Мускав вăхăчĕпе — по московскому времени
тĕрĕс вăхăт — точное время
вăхăт поясĕ — временной пояс
вăхăт хисепĕ — времяисчисление
вăхăт иртет — время проходит
вăхăт ирттер — проводить время
вăхăт кĕтмест — время не ждет
вăхăт çитмест — не хватает времени
вăхăт мĕн чухлĕ? — сколько времени?
ку ĕçе тума вăхăт нумай кирлĕ — на эту работу уйдет много времени
Ĕнсе хыçса илме те вăхăт çук. — погов. Нет времени даже затылок себе почесать.

2.
время, период
вăрçă вăхăтĕнче — во время войны
йывăр вăхăт — тяжелое время
пирĕн вăхăтри çын — наш современник
çулталăк вăхăчĕсем — времена года
çумăр вăхăчĕ — период дождей
юлашки вăхăтра — в последнее время

3.
время, момент, пора, период
срок
апат вăхăчĕ — обеденное время
ĕç вăхăчĕ — 1) служебное, рабочее время 2) страда
лару вăхăтне палăрт — назначить время заседания
вăхăта çит — прийти к назначенному времени
ĕçе вăхăтра ту — выполнять работу своевременно
çула тухма вăхăт — пора трогаться в путь

4. грам.
время

временной
иртнĕ вăхăт — прошедшее время
пулас вăхăт — будущее время
хальхи вăхăт — настоящее время
вăхăт категорийĕ — временная категория
вăхăт формисем — временные формы

◊
пĕр вăхăт — некоторое время, одно время
пĕр вăхăтра — 1) одновременно 2) одно время (в прошлом)
вăхăчĕпе — в свое время, в нужное время
вăхăчĕпе ĕçлĕпĕр, вăхăчĕпе ĕçĕпĕр — фольк. когда нужно — поработаем, а когда можно — погуляем
çывăх вăхăтра — в скором будущем, в ближайшее время
хăй вăхăтĕнче — в свое время (в прошлом)
вăхăт çитиччен — раньше времени, досрочно
вăхăт иртсен — после положенного времени
çав вăхăтрах — в то же время, вместе с тем
вăхăтран вăхăта — время от времени, временами, иногда

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

время
срок
вăхăтлăха, унччен — на время
вăхăчĕпе-вăхăчĕпе, тапхăр-тапхăр — по временам
вăхăтлă — временный
вăхăтсăр — безвременный
вĕренмен вăхăт — вакация, каникулы
вăхăт çук — недосуг
çитеймерĕмĕр вăхăта — не успели к сроку
пулас вăхăт пулчĕ пулĕ — должно быть, наступила пора, которой надо было настать
çула, çимĕк вăхăтнелле — летом, около (до) семика...
çав вăхăтлăх — на время

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(вы̆hы̆т), время; срок; пора; обстоятельства. Шел. 27. Ак, пĕр вăхăт (некоторое время) кайсассăн. Шел. П. Унтан пĕр вахăт (некоторое время) Кавала тухса çӳрерĕм (ходил по селу Ковалям). Эльбарус. Он чохне каç поласси вăхăт нăмай-ччĕ (до вечера было далеко), çавăнпа эпир: киле халех каяс мар, тесе, каçчен çитертĕмĕр (кормили лошадей). Сред. Юм. Санăн кайма вăхăт çитнĕ ĕнтĕ. Сана кайма та вăхăт. Тебе время итти. Юрк. Вăхăт иртнĕ-çемĕн иртет. Время все идет да идет. N. Эсĕ этемсен вăхăтпа (время от времени) пулакан аскăн шухăшĕсенĕн çулăмне сӳнтеретĕн. Орау. Ачине вăхăт çитечченех пĕр уйăх малтан туса пăрахнă (родила, не доносив месяца). Ст. Письм. Пайтах вăхăт иртсен, çур-çĕр вăхăтнелле (около полуночи) чан çапаççĕ. Орау. Вăхăт нумай иртнĕ ĕнтĕ. Времени уже много (о времени дня). Такмак. Утсем ырхан пулчĕç (вар. утсем ырхан, без пулчĕç), çулсем хура пулчĕç (вар. без пулчĕç), çитеймерĕмĕр вăхăта (не добрались к сроку). Пазух. Вăхăчĕсем йывăр та, çулсем выçлăх, эпир йĕменнине те, ай, кам йĕрес? Беседа чув. 16. Вăл пĕр вăхăта каллех итлесе тăчĕ, анчах юрăри сăмахсем ун шухăшне каллех Керимуллапа калаçнă сăмахсем енелле пăрса янă. Ib. 3. Хай чăнах та хăй шухăшланă вăхăта çитрĕ (подошел к предположенному им сроку). СПВВ. X. «Вăхăт, вăхчи = каннĕ вăхчи». Регули 1178. Сивĕ вăхăт çитиман-халь. С. Çыврас вăхăт çитет. Б. Яныши. Пăр кайнă вăхăталла (около времени ледохода) олăхра симĕс корăксем шăтса тохаççĕ. Хурамал. Ывăлĕ вун-сакăр çула çитсен, старик ывăлне каланă: ачам, эпĕ сана вăхăта-кăна (на время) ыйтса илтĕм, халĕ сана парнене кӳмелле, кӳнетĕн-и? тенĕ. N. Вăл хулара эпир пĕр вăхăтчен пурăнтăмăр. Шаймурз. Пирĕ вĕренме кайма вăхăт çитрĕ. Артюшк. Качча кайма вăхăт иртнĕ санăн, тенĕ. Сборн. по мед. Вăхăт сиктерсе тытакан (перемежающаяся) е шуртан ерекен (болотная) сивĕ-чир çинчен. В. Олг. Самый вăхăт çын, человек в самую пору (т. е. в цветущих летах. || О часах. Кан. 1929, № 136. Вăхăт тăваттăран-кăна иртнĕ-ха. Еще только пробило 4 часа.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

вакыт, заман

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[vohot]
tempo
вырăнти вăхăт — loka tempo
Мускав вăхăчĕпе — laŭ la moskva tempo
тĕрĕс вăхăт — preciza tempo
вăхăт иртет — tempo pasas
вăхăта ахаль ан ирттер — ne pasigu vane la tempon
вăхăт кĕтмест — la tempo ne atendas
вăхăт ним(ĕн) тума та çитмест — la tempo mankas por fari ion ajn
мĕн вăхăт? — kioma horo estas?
вăрçă вăхăтĕнче — dum la milito
апат вăхăчĕ — manĝotempo
çула тухма вăхăт — tempas ekiri
апат çиме вăхăт çитрĕ — tempas manĝi
ман(ăн) пач(ах) та вăхăт çук — mi tute ne havas tempon
иртнĕ вăхăт — pasinta tempo
хальхи вăхăт — nuna tempo
пĕр вăхăт — iam, siatempe
хăй вăхăтĕнче — siatempe
вăхăт çитиччен — pli frue. anticipe
çав вăхăтрах — en la sama tempo
вăхăтлă — ĝustatempa

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«время»; «пора»; уйг., тур. вакитвахт, туркм. вагт, узб. вакт, кумык, вакти, башк., тат., ног. вакыт, кирг. убакыт, убак, казах., к. калп. уакыт «время». Восходит к араб. «время».

Çавăн пекех пăхăр: