Шырав: йăлтăр

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1. подр. —
о ярком блеске, сверкании
тĕттĕмре вут çути йăлтăр курăнса кайрĕ — в темноте блеснул огонек

йăлтăрр — усил. от йăлтăр I. 1.
çулăм йăлтăр ялкăшрĕ — поднялся яркий столб пламени

йăлтăр-йăлтăр — усил. от йăлтăр I. 1.
шыв çинче хĕвел шевли йăлтăр-йăлтăр вылять — на воде играют солнечные блики

2.
яркий, блестящий, сверкающий

ярко
йăлтăр кӳлĕ — сверкающая поверхность озера
йăлтăр пурçăн — блестящий шелк

3.
веселый, радостный
сияющий

весело, радостно
йăлтăр кулă — сияющая улыбка

4.
совершенно, полностью, абсолютно
йăлтăр таса тӳпе — совершенно чистое небо

II. глаг.

блестеть, сверкать, сиять
играть
курăк çинче сывлăм йăлтăрать — на траве сверкает роса
питре кулă йăлтăрать — на лице играет улыбка

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jы̆лды̆р), подр. яркому блеску. См. МКП. 11,57. Полтава. Вăйна сулса янипе пуртă йăлтăр курăнчĕ. Турх. Йăлтăр-йăлтăр çуркунне çитрĕ. Ст. Чек. † Йăлтăр-йăлтăр вут çути: мунча тăррине вут хыпнă. Ах йинкеçĕм, ах Маттюк! сăмса тăррине пăх хытнă! Тюрл. Хĕвел çинче йăлтăр-йăлтăр (или: йăлтăр-ялтăр) корăнса выртать. Ст. Чек. Эпĕ чукунккăпа пынă чух, йывăçсем хӳшшинче йăлтăр-йăлтăр туса çунакан вут çутисем юлчĕç. Чăв. юм. 1919, 24. Шап-шурă юр йăлтăр-йăлтăр, курăнать. Сала 83. † Йăлтăр тĕслĕ шăрçана çипе тирни мĕн илем. Кам. 1927, № 237. Куç йăлтăр-р-р... курса кайре. Глаз сразу стал ясно видеть предметы. Ч.П. Йăлтăр-йăлтăр (блестящие) хура куç. В. Буян. † Кăмакара кушак пур, йăлтăр-йăлтăр куçĕ пур. Юрк. † Йăлтăр-йăлтăр ясар куç алăкăн-тĕпелĕн пусмасăр (вар. пăхмасăр. Ч.П.) пултарĕсене (младшим деверьям) юраман. С. Йăлтăр — подр. 1) колебанию света, 2) колебанию пластинки. Вирьял. † Хусан çулĕ хура çул, икĕ айккипе сăрлă юпа; йăлтăр хĕвел пăхрĕ те, юпа тăрăх сăрĕ юхрĕ. Якейк. † Йăлтăр корнан (блестящих, красивых) хĕрсеме йăлтах утса ятăмăр (вар. парса ятăмăр ― совсем отдали). || Подр. быстрому умелькновению. Сред. Юм. Кĕçĕн ачи: чипер пôрнăр; терĕ, тет те, йăлтăр! турĕ, тет те, çавăнтах куçран çĕтрĕ (исчез), тет. (Сказка).

Çавăн пекех пăхăр:

йăлпăрка йăлт йăлт-йолт йăлт-ялт « йăлтăр » йăлтăр шупка йăлтăр-йалтăр йăлтăр-ялтăр йăлтăра йăлтăрав