Шырав: йĕпсе

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
игла (для сшивания кулей, для вязания чулок)
деревянная игла (для плетения сетей)

2.
иглица, шпон (для скрепления досок или брусьев)

3. тех.
стержень

4. диал.
стропило.

5. пчел.
маточник (коробочка для содержания пчеломатки)

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

стропила; иголка.

74 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jэ̆_псэ), вязальная игла; кривая игла для сшивания кулей; род вертела. Изамб. Т. Йепсепелен чăлха çыхаççĕ. Сред. Юм. Чôлха çыхма сысна шăмминчен пысăк йĕп тăваççĕ, çавна йĕпсе теççĕ. Ib. Пансхи (= пански) чôлхасĕм çыхнă чôх пилĕк правăк йĕпсепе çыхаççĕ. Ib. Чăпта çĕленĕ чôхне тимĕр. кôкăр йĕпсепе çĕлеççĕ. Ib. Ачапчасĕм, лаша çитерме кайсан, паранк пĕçернĕ чохне, паранка аякран чиксе илме вăрăм патак шӳретсе тăваççĕ, çавна та йĕпсе теççĕ. СПВВ. ФВ. Йĕпсе — алса йĕппи, уна шăмăран, йĕп пек шĕвĕртсе, куçлă тăваççĕ: алшиш-чулха çыхаççĕ. Тюрл. Чăлха, алшиш çыхма йĕпсе (хытă йăвăçран, тăхлантан тăваççĕ); çăмах çиекен шăрпăк пек. || Маточник старой формы. Торх. Бугульм. † Хура вăрман çине эп хурт лартрăм, камăн йĕпсе пурри хурт тытĕ. Образцы 105. Анкарти пĕр хыçне хурсем (чит. хуртсем) ятăм, камăн ылттăн йĕпсе те çав тытать. Лашман. † Хура вăрман çине эп хурт ятăм, кам йĕпсе пурри çав тытĕ. Ст. Чек. Йĕпсе — ама лартакан арча. СПВВ. Йĕпсе — маточник; йĕпселе — йĕпсепе тир. Мыслец. Йĕпсе, маточник. Хурамал. Йĕпсе, колодка, куда сажают матку. Ходар. Йĕпсе, деревянный маточник. || Иглица, шпона. М. П. Петр. „Йĕпсе — шпона, которой скрепляются доски или брусья при их сплачивании“. В. Олг. Алăк йĕпси, стел йĕпси. Шел. 75. Хăшĕ чупа çунаççĕ, хăшĕ йĕпсе шăтарать. Ib. 96. Юпасене картласа, йĕпсе тăхăнтараççĕ (у моста). Рус. Йĕпсесем — шканты. || Паас. Йĕпсе — стропила. || Стержень для надевания цевок. Зап. ВНО. Йĕпсе — сăса йĕппи.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

спица, игла для вязания чулок, для плетения сети»; 2. «иглица» «шпонка», «шип для скрепления двух досок». В других тюрк. яз. не нашлось родственного слова; ср. мар. йыпш «шпонка»; диал. «игла для вязания сети»; «шип», «копье», «пика»; хант. йебес «игла для вязания сети» (Rӓsӓnen TLT 242).

«маточник», «ячейка в улье для пчелиной матки»; уйг. кәпәс, кирг. капас, к. калп. капес, азерб. гэфэс, тур. Ц кафес «клетка»; полов, кабса «ящик»; из араб. «клетка»; «корзина», «плетёнка». Ср. лат. capsa «ящик».

Çавăн пекех пăхăр:

йĕпренчĕк йĕпрет йĕпсĕк йĕпсĕн « йĕпсе » йĕпселе йĕпсу йĕптăрим йĕптĕр йĕпхĕн