Шырав: лат

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I. разг.

1.
лад, порядок
лат ту — уладить
лата килтер — согласовать
Ватти çук — латти çук. — погов. Не присмотрит старший — не будет порядка.

2.
прок, толк, польза
лата кил — идти на пользу
Васканă ĕç лата килмест. — погов. От спешки прбку не будет. (соотв. Поспешишь — людей насмешишь).

◊
лат мар — не с руки
ку пире лата лармасть — это нам не подходит

II.
подражание звуку резкого удара, падения
шлеп, трах, хлоп
ача пӳскене лат тапрĕ — мальчик с силой ударил по мячу

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(лат), подр. глухому звуку от удара. Орау. Хыçалтан лат! тутарчĕ (палкой). Альш. Кушак, çиленсен, хӳрине çак çумне лат-лат! çапать. N. Çав хĕрсене хăвалаканнисем (погоняющие), хĕрсем туртаймасан, аллинчи япалисемпе латах тутараççĕ (при опахивании в „хĕр-аки“). Сред. Юм. Лаша чупна чôхне ôн кôтлăхĕ, çĕкленсе, лат, лат! туса, çапçа пырать. || Подр. густому треску дерева. Шорк. Сред. Юм. Кăш-кăш пӳленке (иное полено), портăпа лартсаннах, лат çиç тăвать („показывает самое действие и звук“). Ib. Каска пôканне пôртапа лат! лартрăм та, шар! çôрлайса тôхрĕ. || Подр. глухому звуку выстрела. Орау. Уйра, çанталăк пĕлтлĕ чухне, кăшт йĕпхӳ çунă чухне, пăшал сасси лат! анчах тăвать. || Подр. лопанью. Альш. Лат! турĕ, тет, лешĕн пĕртен-пĕр куçĕ те (лопнул её единственный глаз). || Подр. звуку, получающемуся при выправлении вывиха. ЧС. Туртсан-туртсан, манăн алă лат! – туса ларчĕ, вара алă тӳп-тӳрĕ пулса кайрĕ. || Сред. Юм. Сăра чӳлмекне пăртак çиç патакпа лектертĕм те, латах çôрăлса уйăрăлса кайрĕ. КС. Хырăмĕ латах сарăлса кайнă („от еды, если получилось нормальное расширение“). Срв. панк. || Подр. неожиданному action de s’asseoir. Сред. Юм. Кôчĕ çине тат! ларчĕ („Звук, когда человек неожиданно скоро приседает“). || Как раз, впору. Сред. Юм. Кô кĕрĕк мана хама çĕлетни пикех, латах ларать.

толк, порядок. Собр. Васканă ĕç лата килмĕст. „Поспешишь людей насмешишь“. (Послов.). Сред. Юм. Эп {{anchor|DdeLink20601158522993}} ôна аван çын, тесе; паян сăмахласа пынине илтрĕм те, сăмаххин латти çôк, тем чôрт та пĕр те сăмахлать поль. Ib. Мана лата лармас кô. Мне это не подходит. Ib. Лата ларать. „В аккурат, подходящий“. N. Онта сана лартса каймашкăн пире лата килмес. Ст. Чек. Вырăс латĕпе (так!) калаçат. Говорит на русский лад. N. Тилли: эй, конта лат мар (здесь мне не рука), кив çăкăр-тăвара (старую хлеб-соль) манаççĕ çав, терĕ, тетте, вăрманалла ярăна пачĕ, тет. Чуратч. Ц. Вара вăсем: кунта лат мар, тесе, лашисене кӳлсе, уттарма пуçланă, тет. N. Лати килмерĕ.

Çавăн пекех пăхăр:

ластиться ластовица ласточка Ластухха « лат » латă латăлă латăн латăр латăрт