Шырав: мăнтăр

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
тучность, упитанность
дородность, полнота

толстый, тучный, пухлый, жирный
упитанный, дородный, полный
раскормленный
мăнтăр выльăх — упитанный скот
мăнтăр пит-куç — толстая физиономия
мăнтăр çын — тучный человек
мăнтăрĕ чакнă — он похудел
Йытă мăнтăр та çиме юрамасть. — погов. Жирна собака, но в пищу не идет.
Çапăçакан автан нихçан та мăнтăр пулмасть. — посл. Драчливый петух жирным не бывает.
Пĕр çул путене мăнтăр пулать, тепĕр çул карăш мăнтăр. — погов. В один год жирными бывают перепела, в другой — коростели. (соотв. Год на год не приходится).

2.
плодородный, изобильный, тучный
мăнтăр çĕр (тăпра) — тучная, плодородная земля
Çур ырхан та кĕр мăнтăр. — посл. Весна голодна, а осень тучна. (соотв. Весною пусто, а осенью густо).

3.
пышный
мăнтăр шурă пĕлĕтсем — белые кучевые облака

◊
мăнтăр кăмпа — 1) масленок и маслята 2) губчатые грибы
мăнтăр курăк — лопух болотный
мăнтăр уйăх — полная луна, полнолуние
кĕр мăнтăрĕ — осеннее изобилие
мăнтăрпа ас — с жиру беситься
мăнтăрпа аскăнлан — с жиру беситься

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

тучный, жирный, толстый.

115 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(мы̆нды̆р), жирный. Ст. Чек. Пазух. Пасар илемне мĕн кӳрет? Мăнтăр утсем, çав кӳрет. Пасар илемне мĕн ярать? Ырхан утсем, çав ярать. СТИК. Лаши йĕркесĕр мăнтăр (очень жирная; йĕркесĕр маттур, очень бойкая). || Толстый. Чув. пр.о пог. 314. Пирвайхи уйăхри пăр мăнтăр, вăрăм пулсан... Если в первый месяц сосульки длинные, толстые... Ядр. Шăмат хĕрĕ мăнтăрки, мăнтăр пирри (грубый холст) çийĕнче, шăла пир йĕмĕ кутĕнче. || Крупный. Собр. Çӳле кайăп, мăнтăр купи купалăп. (Кăшăл сăвăрни). Никит. Иван пиччен куç çӳлсем мăнтăр-мăнтăр тумланса анчĕç. || N. Мăнтăр ашкăнтарать сана, мăнтăра чăтимастăн, намăссăр. N. Эпĕ килте мăнтăрпа тапак туртма вĕреннĕччĕ. || Жирность, тучность. N. Эсĕ салтак мар, эпĕ саншăн кулянмастăп, ху мăнтăрупа тухса карăн.

назв. деревень Урмар. р.: Кивĕ Мăнтăр, д. Старая Шептахова, Çĕнĕ Мăнтăр, д. Новая Шептахова. || Назв. сел., Шептахова, М. Яльчик. р.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

юан, көр

Çавăн пекех пăхăр:

мăнна хур мăнни мăнппаççи Мăнпӳ-касси « мăнтăр » мăнтăр кăмпа мăнтăр пĕлĕт мăнтăр пусма мăнтăр-кăмпа мăнтăр-курăк