Шырав: мăнтарăн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
бедный, жалкий, несчастный, горемычный
достойный сожаления, сочувствия
зй, мăнтарăн çынни (ачи)! — ах, бедняга!
мăнтарăн, епле çитейĕши çумăр витĕр — бедненький, как-то он доберется в дождь

2.
милый, хороший, дорогой, ненаглядный, желанный, родной
эй, мăнтарăн аннем! — ах, моя милая мама!

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

бедный, жалкий; пĕтрĕ-ĕçке, пĕтрĕ мăнтарăн пӳрчĕ – погибла у бедного избушка.

115 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

милый, ненаглядный; бедный, жалкий. N. † Ах, мăнтарăн уявĕ, нумай тăмĕ, час иртĕ. СТИК. Эй, мăнтарăн хĕвелĕ: ăшшине те парат, çуттине те парат. Якейк. Эй мăнтарăн апийĕ, пире нихçан та прахмасть-çке. N. † Эй мăнтарăн атте-апай, салтак парсах ватăлчĕç! Пирĕн аттен лашисем салтак турттарсах ватăлчĕç. N. Ай мăнтарăн — пиччей-инке. Ст. Чек. Эй мăнтарăн турри, мĕшĕн çак упăшкана пачĕ-ши! (Тарăхса калать арăм). N. Эй мăнтарăн аннем! Йӳç. такăнт. 17. Кашни кун вăрçаççĕ те çапăçаççĕ, мăнтарăн çылăхсăр чунсем. N. Эй мăнтарăн аннем! эсĕ мана, çак тĕрлĕ хыпса çунаканскерне, кам çине шанса хăвартăн-ши? (Гов. женщина). Пшкрт. Эх мăнтарăн варлийĕ, мана аплак пракăн-ши. N. Ай-хай мăнтарăнĕ, ай куккăшĕ! || Жалкий; заслуживающий сочувствия, жалости. Моркар. Мăнтарăн эсрелли, йăвăр ĕçпе сывмар çын пек полса йолнă. Шибач. Ах мăнтарăн, епле тӳсет-ши. Яжутк. Палумине çинă чух калать, тет: эй мăнтарăн аттийĕ, пĕр çынне те хĕрхенĕ-çке, тесе калать, тет. Орау. Мăнтарăн этемми, тем хĕн те курать. СПВВ. Ай мăнтарăн ачи (сожаление). Ib. Мăнтарăн, восклицание сожаления, любви. Ib. Ай мăнтарăн чиперри, хыптарать те çунтарать. Йӳç. такăнт. Тем çитмест ку ухмаха, ей-яй-яй, мăнтарăн ачи! СТИК. Эй мăнтарăн çынни! вилсе карĕ иккен! (Говорят, когда услышат весть о смерти). N. Амăшĕ ачине шеллесе: эй мăнтарăн ачи! ăçта кайса, ăçта çухалчĕ-ши? тет. Кан. Эх мăнтарăн тĕттĕм пирĕн чăваш хĕрарăмĕ! Сĕт-к. † Ати (scr. атте) кĕрĕк — сар кĕрĕк, хăвас килмеçт — хутараç; салтак шынил — квак шынил, тăхнас килмеçт, тăхăнтараç, ай мăнтарăн ĕмĕрĕ! Пазух. Ай-хай пĕр мăнтарăн, ай, телейĕ, çынна çити-çитми тăрать-çке. N. Эй мăнтарăн пурнăç çитейменни! Б. 13. Мăнтарăн çитмен пурăнăç: шăнать те çӳрет! См. ласко.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «жалкий», «несчастный», «бедняга», «достойный сожаления»; 2. «милый», «добрый», «хороший». Проф. Ашмарин этимологизирует это слово как мăн туррăн «великого бога»: Эй мăн туррăн телейĕ «ох эта доля, назначенная великим богом» (Материалы... 29).

Çавăн пекех пăхăр:

мăнтан мăнтанкка Мăнтапай мăнтарăм « мăнтарăн » мăнттай мăнттайкка мăнттан мăнук мăнучка