Шырав: мутала

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
путать, перепутывать, спутывать, запутывать, трепать
çипе такам муталаса пĕтернĕ — кто-то спутал пряжу

2.
мять, сминать, трепать
курăка мутала — измять траву
кĕнеке листисене ан мутала! — не мни листы в книге!

3.
кромсать, рубить, резать небрежно
çăкăра мăка çĕçĕпе мутала — кромсать хлеб тупым ножом

4.
терзать, увечить, мять
кашкăр сурăха муталаса тăкнă — волк растерзал овцу
упа сунарçа муталанă — медведь помял охотника

5. перен.
путать, запутывать, сбивать (с толку)

6.
выполнять что-л. неаккуратно, небрежно
аран-аран муталакаласа çырса пачĕ — он написал небрежно, он кое-как нацарапал

7.
мучить, терзать, изводить
ăна хуйхă муталать — он страдает от горя
чир ачана самаях муталарĕ — болезнь заметно подточила здоровье ребенка

8.
мешать, беспокоить
препятствовать
ĕçлекен çынна ан муталаса çӳре-ха! — не мешай работать! (букв. работающему человеку)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

мотала (-дала), мять, привести в беспорядок. КС. Ман хуçнă çăпатана (начатые лапти) тытнă та, йăлт муталаса пĕтернĕ (перепутал). Ib. Кĕнеке листисене йăлт муталаса (у др. лочăркаса) тăкнă (измял). Ib. Ача хуçнă çăпатана тытнă та, йăлт муталаса тăкнă (исковеркал). Орау. Ку çăкăра сиртен хăшĕ (кто из вас) муталаса кайнă? (искромсал). || Путать (нитки и т. п.). Череп. Шурăм-п. Çав вите хуçи (дух) лаша çилхине йăваласа муталат пулсан, лаша киле килĕшет. Янтик. Эп çак хĕрсен тура-шăлĕсене пĕтĕмпех муталас теп-ха! Ib. Кăсене тавай муталас! || Неаккуратно исполнять. Шорк. Эсĕ çăпата тума пĕлетĕн-и? — Пăртак моталакалап (плету кое-как). КС. Аран-аран муталаса пачĕ пĕр мăшăр çăпата (сплел некрасиво, непрочно, неаккуратно). || Дурманить. Кан. Сăмакун ĕç халăхĕн тăнне-пуçне муталат. || Интриговать. Череп. Муталаса пурăнат. || КС. Пăрăва кашкăр муталаса тăкнă (изранил, изувечил). || Мучить. Пшкрт. Çынна моталаса пĕтернĕ (замучили). КС. Темĕскерле усал чир (венер. б.) ленкнĕ те, йăлт муталаса пĕтернĕ. || Запутывать (в перен. см). N. Çук, вăл ку сăмахĕсемпе хăйне хăй анчах муталат. || Замаять; мешать. Шибач. Мана муталаса пĕтерчĕ („замаял своими неправильными действиями“). Шел. II. 30. Сыхланарах ĕçмесен, ĕçкĕ часах улталĕ, темле ăслă (преумного) çынна та ĕçне тума муталĕ (помешает). Изамб. Т. Ан мутала (или: ан мутла) мана! Не мешай мне! Сред. Юм. Мана, ĕçлекен çынна, ан килсе мôтала конта! Ib. Кай-ха кôнтан, ĕçленĕ çĕрте ан мôталаса çӳре! || Попусту тратить что-нибудь. Якейк. || Coire. КС. Чăхха алтан муталать (муталарĕ, муталаса тăккăрĕ).

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

пăркала. Чăн хрантси халăхне муталасси (пăркаласси) çăмăлах пулман … [История 1917:4].

Çавăн пекех пăхăр:

мутĕркке мута мутавçă мутавкка « мутала » муталан муталанаш муталантар муталанчăк муталаш