1.
чаще с усил. частицей та
нигде
вăл ниçта та çук — его нигде нет
ниçта пĕр çумкурăк курăнмасть — нигде не видно ни одного сорняка
ку кĕнекене ниçта тупса илеймерĕм — я нигде не мог достать эту книгу
2.
никуда
ниçта та ан пăрăн — ты никуда не сворачивай
эпĕ ниçта та васкамастăп — я никуда не тороплюсь
3.
некуда
пирĕн ниçта кайма çук — нам некуда идти
вăйне ниçта хураймасть — он не знает, куда девать силы, сила из него так и прет
4. диал.
везде, всюду
где бы ни
куда бы ни
эпир ниçта пурăнсан та — где бы мы ни жили
◊
ниçта çук япала — нестоящая вещь, дрянь
ниçта кайса кĕрейми савăн — очень, необычайно обрадоваться
ниçта та мар, кунта — не где-нибудь, а (именно) здесь
ниçта кайса кĕме пĕлмест —
1) он не знает, куда деваться (напр. от радости)
2) у него безвыходное положение
нигде, никуда. Юрк. Пур прикасра та çынсем ниçта юрăхсăр пăсăлнине курат. Ib. Пĕр ик-виç çын кĕрсен, ниçта ларма, ниçта шăнăçма. Орау. Пырса кĕрсен, ниçта кайса кĕрессе пĕлмест (очень рад, что пришел). Cобр. Ниçта кайнине пĕлмерĕм. Не знал, куда они покатились (яблоки). Коренькоз. Фу-ти, латсăр, ниçта çук! Вот çынсене ĕнен эс (об очках). Чăв. й. пур. З7. Вара лашсене пит хытă хăваларĕç, ниçта илсе кайнине те пĕлмерĕм, тенĕ. Альш. Унтан ӳсет, авланат та, арăмĕ татах, ниçта вĕренменскер, ниçта тухса курманскер, асламăшĕ-кукамăшĕ вĕрентнипе пурăнат. Сред. Юм. Паян ниçтах та тохман эп пӳртрен те, никам килнине те кôрман йôт çынна. || Везде, где бы ни, куда бы ни. N. Пиччен хыпар Илемренпе (с Ильина дня) çук, ниçтине те пĕлместĕпĕр. N. Ниçта кайсан та, пĕр эсĕ анчах аса килен. Сред. Юм. Ку корăк ниçта та ӳсет (везде растет): Хосан кĕпĕрнинче те, Москавăннинче те, Питĕрĕннинче те. Никит. Вăл ниçта та прех, тет.
беркайда, һичкайда
Çавăн пекех пăхăр:
ниăçта ниçĕп ниçамай ниçтĕлте « ниçта » ниçталла ниçталлисĕр ниçтан ниçти Ниçук