Шырав: пуртă

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

топор
мăка пуртă — тупой топор
пысăк пуртă — колун
пĕчĕк пуртă — топорик
пуртă аври — топорище
пуртă кăпăлĕ — проух (куда забивают топорище)
пуртă сасси — звук топора
пуртă çивĕчĕшĕ — лезвие топора
пуртă тăрши — обух топора
пуртă тӳртĕш — обух топора
пуртă хăйра — точить топор
пуртăпа чутла — тесать топором
Пурăнан ĕмĕрте катăк пуртă та кирлĕ пулнă. — посл. В жизни и щербатый топор пригодится.
Каврăç касма каякан пуртă çухатса килекен. — посл. Поехал ясень рубить, вернулся без топора. (соотв. Поехал за шерстью, вернулся стриженным).

урлă пуртă — мотыга
пуртă ĕçĕ — плотничье дело
пуртă курман вăрман — девственный лес

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

топор
пуртă аври — топорище
пуртă тушши — обух
пуртă кĕли — передняя часть угла острия топора
пурта тимĕртен тăваççĕ — топоры делают из железа
пуртăпа кас — рубить топором

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

, портă, (пурды̆, порды̆), топор. См. Пурт. N. Лаши çинчен туртса антарас та, пуртăпа лартсан — ĕç пулса та тăчĕ. Янтик. Ан кӳрччăр-ха мана ĕçлеме!.. Пĕтĕм юписене пуртă лартса тухам. Испорчу все столбы острием топора. Шарбаш. Портăсăр, çĕçĕсĕр пӳрт тăвăп. (Йăва). Орау. Санăн пуртту çта? Ху çуммăнта курăнмаçть-çке? Хытă суять вăл: вăл сăмахĕпе пуртине те, аврине те тыттарать, ăна шансан. Шибач. Эпĕр портăпа çĕçĕ пек, т. е. в ссоре. Карсун. † Илтĕм пуртăçăма аллăма, карăм аслă улăха çӳреме. Б. 13. Кирлĕ мар катăк пуртă та ĕмĕрте кирле пулнă, тет. Вил-йăли. Тата курка тытни пуртă е кусар илсе пырат. Пырсассăн, пурттине е кусарне юхакан шыв çине çивччине çырма пуçнелле туса пăрахаççĕ. Сунчел. Мĕшĕн шавлать çав вăрман? Вырăсла пуртă касасран. N. Пурнан ĕмĕрте кирлĕ мар катăк пуртă та кирлĕ пулнă, тет. (Послов). || Валет (масть в картах).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

балта

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«топор»; азерб., кирг., казах., тур., тат., карач. балта, узб. болта, тув. балды, уйг., туркм. палта, хак. палты, алт. В малта, палта, ойр. малта. Возможно, из араб. (балтат) «топор». В чув. пуртă можно видеть или субституцию л через р (балта ~ пуртă), или же признать его родственным удмуртскому и коми пурт «нож»; сев.-герм. барда, нем. Barte, ст. слав, брады «топор». Проф. В. И. Лыткин и Паасонен (FUF II, 186) считают заимствованным из иранских языков. Финское пуртă они сближают с осетинским фарат «топор» (ИГКЯ 82, § 55). Проф. В. И. Абаев осет. фарат возводит к др. перс. На. др. перс. источник указывают, по его мнению, и сак. pada, тохар, peret, porat «топор». Через скифо-сакское и тохарское посредство слово это широко распространилось в угро-финских и др. языках (ЭСл. I, 451). Паасонен осет. farat сближает с санскр. paraçu (FUF, 1909, стр. 186).

Этимологи словарĕ (1996)

Диалектные: портă, пурт, порт
топор (Ашм. Сл. IX, 310-312).

Тюркские соответствия: алт., тел., леб., шор., саг., койб., кач., кюэрик. палта;   вт., уйг. палту, вт. палду = палту топор; тур., ком., каз., кирг., хив туркм., к-кирг., як. балта топор; чаг., тар. балту = балта, палту (Радл. Сл. IV, 1171, 1501, 1503).
В.Г.Егоров допeскал, что чув. "возможно, из араб. балтат топор" или "в чув. пуртă видеть или субституцию л через р (балта ~ пуртă), или же признать его родственным удмуртскому и коми пурт нож; сев.-герм. барди, нем. Вarte, ст.-слав. брады топор" (Егоров ЭСЧЯ, 166).
По мнению Н.Н. Поппе, чув. < пуртă < *parata нельзя возводить к *balta. Чув. *parata восходит к др.-перс. *paravu- соответствующему др.-инд. parašú-, пракрит. parašu-... Др.-перс. *paravu было заимствовано аланским и продолжает существовать в осетинском языке в форме færæt топор (Рорре. Kulturwort. S.  23-24).
И.Н.Шервашидзе, с отсылкой на Абаева (ИЭСОЯ I, 451), чув. портă возводит к тохВ. peret (porat) (Шервашидзе. Фрагмент, 81-82).
Монгольские формы: п.-монг. balta молот; монг. балт топор; бур. балта молот, кувалда; калм. балт (балтъ) боевой топор, секира; п.-монг. balta, baltu (Ramstedt КWb., 31-32; ТМС I, 71). Согласно Г. Дерферу, монг. balta > тюрк. (Doerfer ТМEN I, 199).
См. Егоров ЭСЧЯ, 166; Räsänen EWb., 61аb.

Çавăн пекех пăхăр:

пурт пурт йывăççи пурт тăрăшĕ пурт-аври « пуртă » пуртă ĕçĕ пуртă аври пуртă сăмса пуртă сăмси пуртă сухалĕ

пуртă
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150