Шырав: пӳкле

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I. диал.
крыльцо
пӳрт пӳкли — крыльцо дома

II.

1.
прямой

прямо, напрямик
Пӳкле çӳрекен пӳкле тĕлне çитеймен. — посл. Идущий прямой дорогой до крыльца не дошел.
Пӳкле каян пӳлĕнет, çавра каян çу çиет. — посл. Идущий прямо — задыхается, идущий кругом — масло ест. (соотв. Тише едешь — дальше будешь).

2.
нечаянный, неожиданный, внезапный
пӳкле вилĕм — неожиданная смерть
пӳкле вилĕмпе вил — умереть скоропостижно

3.
неуместный

неуместно, не к месту, невпопад
пӳкле калаçу — неуместный разговор
пӳкле каласа хур — сказать что-л. не к месту

◊
пӳкле чĕлхе — грубиян

III.

1.
подрубать, подшивать
тутăр вĕçне пӳкле — подрубать края платка
машинăпа пӳкле — подшивать на швейной машине

2. перен.
отрубить, резко отвечать

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

I. син.: пӳк
подрубать

II.
прямо
пӳклĕ вилĕм — внезапная смерть
пӳкле кайакан пӳлĕнет — кто идет прямо, задыхается
пӳклерен кайан — идущий напрямик

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

подрубать. Шибач. Пӳклени (на шитье). Сред. Юм. Пӳкле тесе пир вĕçне тавăрса çĕлесе яр тессине калаççĕ. Якейк. Тоттăр пӳклесе пар-ха, апи (подруби платок). N. † Пăхăр улачан анĕ аслă, касасси-пӳклесси час пулмĕ. См. пӳпле. || Тесемки, которые пришиваются к краям рубахи. ЩС.

то же, что арпалăх, мякинница. Çич-Пӳрт. ТММ. Пӳкле, шалаш, защита, заграждение. || Края крыльца, открытого со всех сторон и не покрытого крышей. N. Унăн ашшĕ пӳклерен ӳксе вилнĕ, тет (так как перил не было). Орау. Пӳклерен сикнĕ те, урине мăкăлтанă. Сред. Юм. Ал-ком (= алăк умĕ) вĕç тессине пӳкле вĕç теççĕ Шôпашкар уесĕнче. См. арпӳкли (= арпа пӳкли или арпа ӳкли).

прямо. СПВВ. Пӳкле кĕрес. || Прямая дорога. А. Турх. N. Пӳкле кайнă — пăх хыпнă, çаврăна кайнă — çу хыпнă. С. Айб. Пӳкле каякан шыва кайнă, çавра каякан çăв çинĕ (вар. хыпнă), теççĕ. Собр. Пӳкле каякан пӳлĕнет, çавра каякан çăв çиет, теççĕ. || Нечаянно; неожиданно, вдруг. СПВВ. Пӳкле вилнĕ. Календ. 1906. Шăтăкĕ пӳрнескенĕн аяккинче пулсан, хурт амине ĕç-хурчĕсем пӳкле кăларса вĕлернĕ пулать. Собр. Пӳкле вилнĕ çыннăн ӳчĕ хирте выртсан, çумăр çичĕ яла пулмас, тет, çын вилли вăл пит шывшăн çунат, тет; çавăнпа вăл, çумăр киле пуçласан (перед дождем), çумăра хирĕç каят, тет, çумăр, çын вилинчен хăраса, урăх-çĕрелле пăрăнса каят, тет. И. С. Степ. Пӳкле, нечаянно, неуместно: пӳкле вилĕм, пӳкле калаçать, пӳкле сăмах.

Çавăн пекех пăхăр:

пӳкене пӳкени пӳкече пӳкки вырăнĕ « пӳкле » пӳкле çĕвĕ пӳкле вĕçĕ пӳкле вилĕм пӳклем пӳклерен