Шырав: тертлен

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
мучиться, страдать
выносить трудности, невзгоды

2.
испытывать нужду, жить в бедности, в нужде
вăл çамрăкран тертленсе ӳснĕ — смолоду он рос в нужде

3.
испытывать боли, муки, страдать (от болезни, от недуга)
ыйхă килменнипе тертлен — страдать от бессонницы

4.
напрягаться, перенапрягаться, делать что-л. через силу
тертленсе пĕтрĕм — я совсем выбился из сил

5.
стараться, стремиться
ӳсĕм тăвасшăн тертлен — стараться добиться успеха

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_тэ_ртл’эн’), трудиться, маяться, стараться. Ст. Чек. Тертлен, работать, напрягая все силы; маяться. N. Эсĕ тăрăшса тертленсе тунă пурлăхна шăпа ярса уйăрмĕç-и-мĕн? Ст. Чек. Якур тертленет, тертленет çак аслăкĕ хыçĕнче, халĕ те туса пĕтереймен. N. Йăтса кайма инче пулнă; тертленсе пĕтнĕ те (замаялся), çĕклемне (ношу) çĕре хунă та, калать: вилĕм килинччĕ хăть! N. Йăтса каясси инче пулнă, тертленсе пĕтнĕ. Калашн. 4. Иван хăй çамрăк чухне тертленни те çитĕ. СТИК. Çамрăкла нумай тертленнĕ. Ib. Эй мăнтарăн çынни, тертленет-ĕçке (продолжительно, годами трудится, работает изо всех сил). N. Икĕ çĕр çул хушшинче аслă улпутсем аллинче тăрса сахалах тертленмен. N. Пульнитсă уçăлнăранпа темиçе çĕр чăваш куçпа тертленсе пурăннинчен хăтăлнă. N. Осем те пирĕн пекех тертленеççĕ: тăпра çине выртса çывраççĕ. Альш. Алли шыçат та, тахçанччен тертленсе çӳрет (долго маялся). Н. Седяк. Тертленес = асапланас. Юрк. Чăваш арăмĕ те ăна хирĕç: эсĕ ăнсăртран шыва кайса вилсен, санăн упăшку, çамрăкскер, тата çичĕ тапхăр та авланма пултарат; эпĕ шыва кайса вилсен, манăн упăшкам, хăне юрăххине тупаймасăр, авланмасăр тертленсе пурăнĕ, ăна шеллесе эпĕ малтан каçасшăн мар, тет кулса. || Стараться, домогаться. ГТТ. Чеереххисем авантараха кĕресшĕн тертленнĕ. Более пронырливые старались попасть на лучшие места.

Çавăн пекех пăхăр:

тертлĕ тертлĕ-шарлă тертлĕн тертлĕх « тертлен » тертлентер тертленӳ тертсĕр Терук терци