Шырав: тум

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
одежда, платье, наряд
одеяние уст.
авалхи тум — старинная одежда
капăр тум — нарядная одежда
çиелти тум — верхняя одежда
ача-пăча тумĕ — детская одежда
венчет тумĕ — подвенечное платье
урăх тум тăхăн — переодеться

2.
обмундирование, форма, форменная одежда
çар тумĕ — военная форма
хĕллехи тум — 1) зимняя одежда 2) зимнее обмундирование, зимняя форма

3. перен.
убор, убранство
покров
вăрманăн симĕс тумĕ — зеленый убор леса
çĕре шурă тум витнĕ — землю окутал белый покров (снега)

4. диал.
дом

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

том, одежда, костюм. Изамб. Т. Унăн тумĕ аван. Альш. Ман тумланма тум çок. Баран. 5. Хуçа арăмĕ хура куçлă, шурă питлĕ, çап-çамрăк, лайăх тумне тумланнă. ЧП. Тум тăхăнакан çулта шăнман. Ст. Чек. Шыва кĕтĕмĕр те, ман Хăрхăм ман тума тăхăнса ячĕ, манран малтан шывран тухса (тарчĕ). Тим. † Шурă калпак ярапи пыл çинче, пуян хĕрĕ-ывăлĕ тум çинче. Юрк. Тумланнă тумĕсем ытла илемлĕ пулнă (у них). N. Темиçе пин çын пит илемлĕ тумĕсемпе вĕсем тавра йĕрки-йĕркипе тăнă. Альш. Мĕн пур илемлĕ тумне тумланса хваттерне пуçтарăнаççĕ. (Хĕр сăри). N. Ытлашши ан иртĕн тум пулсан. Изамб. Т. Исампаль çыннисем тумĕсенчен тĕлĕнсе тăраççĕ. Капк. Вăл ăна (жену) сыватма йĕрсем йĕрленĕ. Анчах, йĕрри ун питĕрĕнсех пынă. Таса йĕр çине пылчăк тум тытнă. || Сбруя лошади. Юрк. Тумлантарнă тумĕсем: пукрешкелĕ хăмăчĕсем, чĕн кутлăхĕсем, чĕн йĕвенĕсем, чĕн тилкеписем, туртисем, пĕккисем — пурте йăлтăртатса анчах тăраççĕ. || Кн. для чт. 163. Пĕр-пĕр шапана пысăкрах хурт çăварне лексен, вăл ăна малти тумсемпе тĕртет. || Красота (жизни). Ир. Сывл. 39. Пурăнăç тумĕ — умăм пулчĕ.

встреч. в сложении:

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[tum]
vest(aĵ)o
авалхи тум — malnova vestaĵo
капăр тум — eleganta vestaĵo
çиелти тум — supra vestaĵo
ача-пăча тумĕ — porinfana vestaĵo
хуратум — monako
тумлан — vesti sin, vestiĝi
тумлантар — vesti
тумтир — vestaĵo, kostumo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, тумтир «одежда», «наряд»; тумлан «одеваться», «наряжаться»; др. тюрк. (орх.-енис.) тон «одежда», «шуба»; МК тоң, узб. тун, туркм. дон «халат»; АФТ тон «платье»; алт. В тон «верхняя одежда», «шуба», «кафтан»; тона «одевать»; тонан «одеваться»; тув., хак., кирг., казах., к. калп., ног., ойр. тон; тат., башк. тун «шуба»; чув. тир «шкура», «кожа». Чувашское название одежды тумтир указывает, вероятно, на то, что первоначально одеждой служила шкура животных.

Çавăн пекех пăхăр:

тульăк тулькă тульккă тульккĕш « тум » тум укçи тум-çурт тум-йĕр тум-хаяр тум-хаяр çырли