Шырав: турат

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
ветвь, ветка, отросток

веточный
лапсăркка турат — развесистая ветка
сыпмалли турат — черенок, привой (для прививки фруктовых деревьев)
хăрăк турат — 1) сухая ветка (на дереве) 2) хворост, сушняк
хунав турат — побег, отпрыск
турат вутти — хворост
турат яр — дать побег
Пурте пĕр туратран. — погов. Все от одной ветки. (соотв. Одного поля ягода).
Хуçăк турата сыпаймăн. — погов. Сломанную ветку обратно не приставишь.

2.
сук, сучок
пĕрене турачĕоене касса тух — очистить бревно от сучьев

3. перен.
приток (реки)

4. перен.
колено, поколение (в родословной)
Çитмĕл çичĕ тураттран хурăнташ. — погов. Родственник в семьдесят седьмом колене. (соотв. Cедьмая вода на киселе).

◊
турат куçĕ — сук, сучок (в доске)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

понуд. ф. от тура. Ст. Чек. Кăр-кар кĕреплепе тураса ил (наскоро скреби).

, торат, (турат, торат), сук, пучок, ветвь, ветка. N. Турат çине вĕçсе çитрĕ. N. Эпир турат вĕçĕнче пурнатпăр: паян пур, ыран çук. Ирхи тăм пек. (Из письма солдата царской армии). ТХКА 50. Питрен туратсем çапаççĕ. N. Тураттинчен турама. Сред. Юм. Опте торатран тората яра-яра тытса сиксе çӳрет (перепрыгивает с одного сучка на другой). Ст. Шаймурз. Хура вăрман витĕр тухнă чух çавра çĕлĕк юлчĕ турата. Пазух. Мĕшĕн кĕрлет-ши çав вăрман? Туратран турата ларасшăн, турат тăрринчен çулçă ярасшăн. Трхбл. † Ĕнтĕ вăрман кашлат, вăрман кашлат, туратран турата каясшăн. Ib. Пĕр туратсăр йывăç ӳсмест. (Сутă-илӳ тунă чухне тавара хурлакана калаççĕ). Ib. † Тур(ă)ран килтĕр туратна, туртрĕ-çурчĕ кĕпене. || Прозвище мужч. N. Çав çынна Турат Ваçли теççĕ.

sive ака-пуç турачĕ (тураζ’э̆) sive ака пуç туратти (тураττи^ы), ручки (оне же и ножки) плуга, ligna duo, ex quibus bura aratri constat. Н. Карм. Ака-пуç туратти — ака-пуçне тытса çӳрекенни. Ручка плуга — та часть его, за которую держатся, когда пашут. V. ама турат, çурă турат.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тармак, ботак

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

хунав. Ăна ерипе туртса кăларса пăхсассăн унăн турачĕсем пурте пĕр тĕлтен тухни курăнсах тăрать, çав вырăн вара турат (хунав) тĕвви пулать [Условия 1911:7].

Çавăн пекех пăхăр:

туранкĕлешшĕ турантă туранчăк Турассу « турат » турат вĕçĕсем турат куççи турат куçĕ турат-тĕрет туратлă