Шырав: тӳ

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
толочь, дробить, крошить
вир тӳ — толочь просо
тăвар тӳ — дробить соль
тӳсе хур — натолочь впрок
Тăваттăн тĕвеççĕ, пĕри авăсать. (Лаша). — загадка Четверо толкут, один веет. (Лошадь: ноги и хвост).

2.
толочь, мять
сӳс тӳ — мять пеньку
тӳнĕ çĕрулми — мятый картофель
Сӳс тӳме кисĕп кирлĕ, калаçма хисеп кирлĕ. — погов. Чтоб толочь пеньку, нужен пест, а чтоб беседовать, нужно взаимное уважение.

3.
рубить, шинковать
купăста тӳ — рубить капусту

4. разг.
колотить
тузить, дубасить
ăна вирлĕ тӳсе хăварнă — его сильно отдубасили

◊
ташша тӳ — отплясывать

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(тӳ), толочь, дробить. Курм. † Атти орпи шор орпа, тӳрĕм-тӳрĕм — тĕш полмарĕ, тата тӳрĕм — тĕш полчĕ. Тайба Б. † Вĕтĕ-вĕтĕ кĕрпене килле ярса тӳрĕмĕр, çакă ялăн ачисе алăк хыçĕнче тӳрĕмĕр. || Мять (лен, конопель). Якейк. Эпĕр саккăрăн сӳс тӳрĕмĕр. Ib. Виç конта сӳс тӳсе пĕтерĕп, теп те-хе. Ib. Йăшлăн сӳс тӳме лайăх-ăçке. Изамб. Т. Тылланă сӳсе тӳсе арлаççĕ. || Рубить (капусту). N. Купăстана тӳсе шетнĕксене тăварласа хучĕç. || Крошить. Шибач. Тӳнĕ тапак, крошонка. || Бить. Карамыш. Тӳ = хĕне. N. Вĕсем ăна тӳнĕ. ЧП. Хĕр чуне саваççĕ, арăм чуне тĕвеççĕ. Якейк. Тӳвеççĕ.

подр. дудению. Б. Олг. Ача пошă пичкешне анине тотине тĕкет вылянă чох: тӳ-ту-тӳ-тӳ! тесе парат. Ib. Проххот килет, тет, сасси илтĕнет, тет: тӳ-тӳ-тӳт, тӳ-тӳ-тӳ-тӳт! сасси илтĕнет, тет.

узел. См. тĕвĕ. Б. Олг. КС. Вил тӳ, чĕр тӳ. Качал. Сик кукук, сик кукук, симĕс курăк пĕр укçа, вуник чана вăй вылят, тăхăр тӳме тӳ тӳлет.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

< диал. тĕв «толочь»; тат., башк. mӧй, уйг. тӳг, к. калп., казах., кумык. тӳй, ног. туьй, узб. туй «толочь»; азерб. дӧой, туркм., тур. дӧв «толочь», «молоть»; в азерб. и «молотить».

Çавăн пекех пăхăр:

туялаттар туян туянтар туят « тӳ » тӳвĕ тӳк тӳкĕç тӳкĕр тӳкĕрчен