Шырав: услам

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
эк.
прибыль
колхоз усламĕ — прибыль, полученная колхозом
таса услам — чистая прибыль
усламран илекен тӳлев — отчисления от прибылей

2.
барыш, прибыль
услам ил — взять барыш

3.
комок спахтанного масла

◊
услам çу — сливочное масло

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

прибиль, барыш. Тюрл. Çынна кивçен тырă парас, ослам илес çылăх полать; ху орупалан ху ут, осламĕ хаклă мар, сăмахĕ хаклă. Хыпар № 8, 1906. Çапла вара хыснана сиен пулĕ, çĕр хуçисем услам илĕç. Шел. 69. Илет кăмăл туличчен усламĕпе укçине. ТРМ. Шутлама лайăх пĕлни куланай (хырăç) пуçтарнă чух та, çĕр валеçнĕ чух та, услам тунă çĕрте те пит усăллă. Чув. календ. 1910. Банка (чит. панкка) кивçен илнĕ укçашăн çуллен услам тӳлесе тăрас пулать. N. Ку эппин услама пĕлтерет; курăн халĕ, акă таварсене сутăп та, хаклă кучченеçсем илсе тавăрăнăп. В. Олг. Ослам, барыш. Мăн улĕ итет шăлнĕнчен (= шăллĕнчен): йолать-и сан ослам? тет. КС. Услам илтĕм. Я получил барыш. Кан. 1928, № 234. Кĕрпе Ваççи çăмартапа услам тăвать (барышничает).

количество масла, спахтанного за один раз. К.-Кушки. Ман ик услам сутлăх çу пур, çитес пасара (на будущем базаре) кайса сутас тетĕп. Курм. Инке килте полмасан, пĕр услам çу яратăмччĕ.

лев; встречается только в сложении: услам-кайăк.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

уст. «барыш», «прибыль»; усламçă, диал. усламăç «барышник»; тат. уст. асламчы, башк. асламсы «коробейник»; «разносчик»; алт. В астам «прибыль», «доход», «барыш»; у Радлова аслам «выгода», «прибыль», «барыш», «проценты». Возможно, от аслам (к. калп.) «больше»; «более», «свыше».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

тупăш. Хĕрĕх пуслăх пушăт илтĕм, / услам* нумай илĕп-ши? *Тупăш [Т.К.К. 1912:7].

Çавăн пекех пăхăр:

ускориться Услă Пукаш услада усладить « услам » услам çу усламçă усламçăлла усламлă усламла