Шырав: хăтлан

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
вести себя, поступать каким-л. образом
вытворять что-л.
кулăшла хăлтлан — смешить, вытворять что-л. смешное
лайăх мар хăтлан — плохо поступать, вести себя непорядочно
ухмахла хăтлан — дурачиться
эсĕ кирек мĕнле хăтлан, эпĕ киле каятăп — ты поступай, как знаешь, а я иду домой
пăрах кирлĕ мара хăтланма! — брось безобразничать!

2.
в сочет. с инфинитивом др. глагола на -ма (-ме)
пытаться, стараться
пробовать
силиться разг.
чееленме хăтланать — он норовит схитрить
ача ларма хăтланать — ребенок пытается сесть
Пуртă аври тытма хăтланса, пурттине шыва янă. — погов. Пытаясь ухватиться за топорище, столкнул топор в воду (о неумелом человеке).

3.
браться, приниматься за что-л.
Пĕлмесĕр çынна вĕрентме ан хăтлан. — погов. Не берись учить других, коли сам не знаешь.

4.
делать что-л.,
заниматься, быть занятым чем-л.
мĕн хăтланаççĕ çавăнта ачасем? что там делают дети?
ун ку ĕçпе хăтланма вăхăт çук — ему некогда заниматься этим вопросом
эсĕ мĕн хăтланатăн? —
1) что ты вытворяешь! как ты себя ведешь!
2) с чем ты возишься?, чем ты занят?

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

пытаться, пробовать. N. Петĕр кĕме хăтланчĕ — кĕмерĕ. Петр собирался было войти, но не вошел (был готов войти, но не вошел). N. Çапла хăтлансан-хăтлансан иксĕмĕр те татăлса антăмăр. Изванк. Пĕлмесĕр çынна ан вĕрентме хăтлан, теççĕ. || Стараться. N. Часрах хот яма хăтланăр. N. Ху таврашăнти çынсене пĕлме хăтлан, ăслă-йĕрлĕ çынпа канашлама тăрăш. || Заниматься, делать. Абаш. Акăш-макăшсемпе халь те вăл хăтланать. Он все еще занимается (этими) нелепицами, этой дребеденью (т. е. не оставил старинных суеверных обрядов). N. Нумайĕшĕ çĕр ĕçĕпе анчах хăтланаççĕ. Чтен. по пчел. № 17. Чăн-ши ку вĕрентекенсенĕн хуртпа хăтланма вăхăт çук тени. Регули 570. Вăл пĕчченех хăтланать. Юрк. Сĕтелли патне çывăхарах пырса пăхсан, хай çырса ларакан тиекĕ çывăрса кайнине курах каять те, çиленсе: эсĕ кунта мĕн хăтланса ларатан, тесе кăшкăрса ярат. Ib. Эс мĕн хăтланатăн? N. Эсĕ апла хăтланатна-ха! Да ты вон как! Орау. Вĕсем хăтланĕç. Изванк. Эпĕ, кусем унта мĕн хăтланаç-ши тесе (что станут делать), курма кайма кӳме çине хăпарса лартăм. || Собираться. Орау. Эпĕ вĕсем патне пынă чухне вĕсем выртма хăтланатчĕç (собирались лечь спать). || N. Армансем шыва ларма хăтланчĕç (от дождей), тепĕр эрнерен шыв типсе те ларчĕ. Якейк. Чӳречесем тохса ӳкме хăтланаççĕ (от сотрясения). || Вести себя. Юрк. Пĕринчен пĕри урă, пĕринчен пĕри таса, пĕринчен пĕри йĕркеллĕ хăтланат (о парнях). Сĕт-к. Çиллине шăнаримасăр çапла хăтланать вăл. А.-п. й. 62. Чипер калаç! Мĕн хăтланасшăн эсĕ? Ман хамăн çулçăсене пăхса усрамалла, саншăн чăрманса пулмастех,— тет хурăн шуралса кайса. || См. хытлан.

Çавăн пекех пăхăр:

хăтлăхсăр хăтла хăтлав хăтлавсăр « хăтлан » хăтланăш хăтланкаларăш хăтлантар хăтланчăк хăтланчăш