Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
цветок
цвет прост.

цветочный
кил чечекĕ — комнатный цветок
пуш чечек — пустоцвет
çăка чечекĕ — липовый цвет
хир чечекĕ — полевой цветок
чĕрĕ чечексем — живые цветы
чечек ăсти — цветовод
чечек йăранĕ — клумба, цветочный газон
чечек калчи — цветочная рассада
чечек папакĕ — цветочная почка
чечек папки — цветочная почка
чечек пуххи — соцветие
чечек пылĕ — цветочный мед
чечек савăчĕ — 1) цветочный горшок 2) ваза для цветов
чечек сĕткенĕ — нектар
чечек çуначĕ — лепесток
чечек çыххи — букет (цветов)
чечек туни  — цветоножка
чечек аври — цветоножка
чечек тусанĕ — цветочная пыльца, перга
чечек чейĕ — цветочный чай
чечек тыттар — преподнести цветы
чечек ӳстер — выращивать цветы, заниматься цветоводством
чечеке лар, чечек кăлар — цвести, расцветать
чечек так — отцвести, осыпаться
чечексем çурăлчĕç — цветы распустились
Ăçта чечек, унта пыл пулать. — посл. Где цветок, там и мед.

2.
лепесток
хĕвелçаврăнăш чечекĕ — лепесток подсолнечника

3. диал.
бахрома
кисть

◊
ама чечек — пестик
аçа чечек — тычинка
тутлă чечек — медуница
сар чечек — 1) лютик едкий 2) диал. ромашка
шăршлă чечек — пахучка обыкновенная
шур чечек — ромашка
тăкăнман чечек — бессмертник

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

цветок. Пазух. 9. † Ан яр утна пахчана, чечек тăрне ан таттăр. Ал. цв. 10. Чечекрен ырă шăршă пĕтĕм пахчана, шыв юхса сарăлнă пек, сарăлса тăнă. N. Ăçта чечек, унта пил пулать, теççĕ. Где цветок, там и медок. И. Тукт. † Пахчари чечек, сарăях çеçке, кĕрхи сивĕпе шанса кайрĕ-çке. Образцы 1. † Кăвак чечек тăррисем — вĕт улача тĕррисем. Ib. 13. † Тарăн варти квак чечек, хĕвел курмасть, çил вĕрмест. Ib. 13. † Аслă çулăн хĕррипе кăвак чечек, çулаймарăм чечекĕ тăканиччен. Ib. 4. † Елшел урам аслă урам, ик аякки сар чечек, сар чечекре сар кайăк. Пазух. 14. † Утма ятăм пахчана сарă чечек суйлама. Хĕр. йĕрри. Вĕл-вĕл чечек, вĕл чечек, вĕлле çинче сар чечек, чечек вĕçсе кайсассăн вĕлле илемĕ каять-çке. Ал. цв. 9. Сасартăк вăл пĕчĕкçĕ ем-ешĕл тĕме çинче ĕмĕр курман, ĕмĕр илтмен, юмахра калама çук, хут çине çырса ӳкерме çук, илемлĕ хĕрлĕ чечек ларнине курах каять. Образцы 11. † Çӳлĕ тăвăн хыçĕнче арпус чечек юр пекех. Ib. 15. † Сикрĕм антăм пахчана мăкăнь чечек татмашкăн. Хĕр йĕрри. Сикрĕм каçрăм пахчана, мăкăнь чечек пулĕ тесе, мăкăнь чечек пулмарĕ. N. Улма йывăççи чечекне тăкнă. Баран. 101. Мăкăнь чечекре чух, ăна çĕртен туртса кăлар-ха. N. Манăн савăнăç чечек вăхăчĕ иртрĕ. Г. А. Отрыв. Улма чечекрен тăкăнсан, каять пахча илемĕ. N. Корăксам чечеке ларма пуçларĕç. Рак. Çеçен хирĕн варрине шур юр çунă, çырла çеçки чечекĕ епле-ши? Ib. Хура вăрмансене те халь пас тытнă, çĕмĕрт çеçки чечекĕ епле-ши? С. Тим. Арман чулĕ çĕкличчен лапри чечек пулас мĕн, лапран лапа çӳрес мĕн, лап илемне кӳрес мĕн. N. Улма чечек лартсассăн, килет пахча илемĕ, улма чечек лартмасан каять пахча илемĕ. Букв. 1900. Мăкăнĕн чечекĕ те пит илемлĕ, вăрри те тутлă. Шинар-п. Вăрманта çулла пур курăксем те чечек кăлараççĕ. Михайлов. Каччă ĕмĕр мĕн теттĕр вара? Пӳрт умăнчи шĕшкĕ мăйри чечек пек. || СТИК. Хĕвелçамăшăн чечекĕ, лепестки у подсолнечника. || Комнатное растение. Красноарм. Колхозниксем культурлă пурăнаççĕ. Чӳречесем çинче чечексем, килĕрен сехет, тĕкĕрсем. Рак. Чӳречисем çине чечексем лартса пĕтернĕ. || Бахрома, кисть. Золотн. N. Йĕке çине тăхăнтарнă чечек. Ст. Шаймурз. Тимĕр-кăвак лашан çилки чечек, камăн иккен савнă учĕсем. || Дама (в картах). Тайба Т.

оспа. N. Пĕтĕм çемьемĕрпех чечекпе выртрăмăр. Все перехворали оспою. Сборн. по мед. Авал халăха нимĕнле чир те чечек чухлĕ пăсса пĕтермен, нимĕнле чир те ăна ун чухлĕ вĕлермен. N. Тĕлĕкре мăйăр е пăрçа çисен, чечек тухать, теççĕ. (Поверье). К.-Кушки. Чечек; яла лĕкĕр килчĕ ачасен аллисене касма (прививать оспу). Ст. Чек. Чечекĕ сӳне пуçларĕ ĕнтĕ. Оспа стала сходить. || Оспина. О сохр. здор. Кайран пӳр сĕрнĕ вырăна пĕр ик-виç чечек тухать.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

чәчәк

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ĉeĉe'k]
floro
кил чечекĕ — ĉambra floro
хир чечекĕ — kampa floro
чĕрĕ чечексем — vivaj floroj
чечек ăсти (= чечекçĕ) — floristo
чечек йăранĕ (= чечеклĕх) — florbedo
чечек сĕткенĕ — nektaro
чечек çыххи — florbukedo
чечек тат — deŝiri floron
чечек ӳстер — kultivi florojn
ама чечек — pistilo
аçа чечек — stameno
шур чечек — kamomilo
чечеке лар — disflori
чечекле — florigi
чечеклен — disflori
чечекленӳ — disfloro
чечеклĕ — flora
kun floroj

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«цветок». Слово это появилось, по-видимому, под влиянием других тюрк. яз.; своя древняя закономерная форма çеçке (см.).

Çавăн пекех пăхăр: