Шырав: шат

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
плотно, вплотную, очень близко
впритык, впритирку прост.
шат çыпăçтар — 1) плотно соединить 2) приставить впритык

2.
то же, что шалт I. 1.
шат тĕлĕнсе кайрăм — я крайне удивился
шат йăлăхтарса çитерчĕ — он до ужаса надоел мне

II.

подражание звуку удара
трах, бах, бац
кантăка шат хупса ларт — со стуком захлопнуть окно

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

подр. удару, напр., грома. ЧС. Аслати хăрушă шат! туса çапрĕ. Торваш. Аслати шăтăр-çатăр шат! тутарчĕ. Сред. Юм. Пăшал пистонĕ, авăрламан чохне персе пăхсан, шат! тăвать. Альш. Аллинчи чăпăрккине шат! тутарать (глуше, чем шарт). Сенг. Лашана шат! çапрăм. Якейк. Йоман йĕкелли шат! туса ӳкрĕ. Çĕнтерчĕ. 56. Алăка шат! хупса кĕрсе каять. Ачач. 43. Атă кĕллисене пĕтĕм вăйĕпе шат-шат! шатлаттарса утса çӳрет. Шурăм-п. № 14. Кăмакана шат, шат тутараççĕ (лучиной). Ib. № 16. Манăн нумай пурăнмалла-ха, тесе, аллисене шат-шат-шат çапса сиккелесе чупрĕ. Сред. Юм. Пӳрнесĕне пĕрерĕн тортсан, шат, шат тăваççĕ. Альш. Шат-шат-шат (париться в бане). || С усилительной частицей ах — все, всё. Сунт. Çын çине çын... Те вут тухнă тем?!... Шатах таçта васкаççĕ. Один за другим... Пожар, что ли это?!... Все куда-то спешат. Актай. Атти пусми шур пусма, шатах килеççĕ шупăрпа, эпĕ анчах кипкепе. Тиханьк. Шатах пĕтрĕ. Все исчезло, вышло. Регули. 139. Вăл попленине пире шатах каласа кăтартрĕç. Яргуньк. Шатах халтан карăм. Ib. Шатах ăйхăларăм. || Все. Панклеи. „Кам та полсан корман-и есреле? — теççĕ. Шат: „Корман“,— теççĕ. || Совершенно. Собр. Лашусем те пултăр, ай, шат турри, хӳрипелен çилхи тан пултăр. || Всякий. Сунт. Кĕрлет, шатах темĕн кĕвĕлет. Шатах пурăнăç çунатти çине хăйне май ларса вĕçме пикенет. Все ревет (шумит), все что-то напевает. Всякий норовит полететь, усевшись по своему на крыльях жизни. || Очень, совсем, совершенно. Чăв. й. пур. 14°. Унтан вара Клинкух шат тĕлĕннĕ. СТИК. Шат аптратрĕ ĕнтĕ ку ача. (Говорит мать, когда ребеиок плачет и просит что-нибудь, а матери некогда заниматься им). Альш. Пирĕн чăваш утнă-ларнă чухне ури-аллине шат пуçтарса ларат. А. Турх. Шат пулас.

Çавăн пекех пăхăр:

шаршанлат шаршонкка шаршур шасси « шат » шатăл шатăлтат шатăлтаттар шатăм шатăн