Шырав: ялт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1. подр. —
о быстром движении
машина çинчен ялт сиксе ан — спрыгнуть с машины
пуçа ялт çĕкле — вскинуть голову

2. подр. —
о вздрагивании
пăшал сассипе ялтах сик — вздрогнуть от выстрела

3.
то же, что ялтăрт

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jалт), подр. быстрому движенню. Сред. Юм. Пуçне ялт çĕклесе пăхрĕ. Моментально поднял голову и посмотрел. Макс. Чăв. К. I, 50. Йывăç çулçи ялт (сразу, быстро) ӳкнĕ. Тогаево. Онтан пӳрт кĕтессине ялт çĕклерĕ, тет те, вĕлт анчах тохса карĕ, тет. Турх. Вĕçен-кайăк йăвинчен парт вĕçнĕ (быстро вспорхнула) чух, утă çулакан хăй пуçне ялт çĕклет. Ала 103°. Хорăн тăрăнчи хор хорчкки; хорсам çине ялт (быстро поднимая голову) карăнать (тянется). Т. VII. Паçăр çинĕ чухне (когда он ел) янаххи ялт-ялт сикеччĕ (быстро двигались челюсти). Букв. 1904. Хайхи шăнса хыта пуçланă çыннăн чĕри ялтах сикет. Ст. Яха-к. Ялт-ялт ― движение хлеба на иголке в гадании. См. уткăнтар. || Подр. бросанию, отшвыриванию. Орау. Кучикне: ялт! утса ярать (откидывает). БАБ. Лаша ун çинчен, ута (сено) ялт сирсе ячĕ, тет (отшвырнула). || Подр. скачку. Магн. Яш ачасам ялт та ялт (скачут), сарай алăк шолт, шолт, шолт! Якейк. Каская çапса лартнă савăл ялт сиксе тоххăþ. Ч.К. Ман тиха сасартăк темĕрен хăрарĕ те, кутне: ялт! сиктерчĕ те, мана çат! тутарса хăварчĕ. Урмай. Çак сумахсене илтсен, анчăк çури ялт анчах тухса сикрĕ, тет, вăрманалла. Сорм-Вар. Кусса пынă çĕртрех пĕр шăтăка ялт! сикрĕ, тет (клубок). Альш. Вăл качака пек ялт-кăна сиксе каçнă (перепрыгнул). N. Савăннă хăй, ялт! ялт! сиксе çӳрет. Ашшĕ-амăшне. Лисахви ялтах сиксе кайса (вздрогнув), ăна хирĕç: аван пурăнатăп-ха! тенĕ. ЙОН. Амăш атан пуснă чух, урам урлă ялт та ялт, çампа тӳшек çук пулнă. Ашшĕ така пуснă чух, урам урлă йăлт та йăлт, çампа тăлăп сук пулнă. || Подр. отрывистому движению пламени. Сред. Юм. Пошар пит вăйлă пȏлас, вăт çути контанах ялт-ялт туса корнать. Тим.-к. Янасал ялт-ялт, кураскил (чит. Ураскилт) хат-хат. (Çиçĕмпе аçа). Орау. Насусне уçланă чухне, вут çулăмĕ вучахĕнчен уçланă майĕпе ялт, ялт, ялт! туса тухать. Когда качают насосом, то пламя в очаге то вспыхивает, то погасает. IЬ. Çиçем çиçрĕ те, ялтах (jалдах) çутатса ячĕ (сразу осветило). См. МКП 10, 11, 48, 49.

Çавăн пекех пăхăр:

Ялпай Ялппай ялран ялсам « ялт » ялтăр Ялтăр-Минке ялтăра Ялтăра çырми Ялтăри