Шырав: яшт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1. подр. —
о быстром движении
яшт сиксе тăр — быстро вскочить
пуçне яшт çĕклерĕ — он вскинул голову
ут çине яшт сиксе утлан — вмиг вскочить на коня

2. подр. —
о выпрямлении
салтак яшт тӳрленсе тăчĕ — солдат стал навытяжку

3. подр. —
об укалывании
чĕре яштах турĕ — в сердце кольнуло

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

подр. мгновенному прыжку. СТИК. Яшт сиксе каçрĕ, перепрыгнул. [Сред. Юм. легко перепрыгнул (о человеке)]. Урмай. Хай анчăк çури яшт анчах сиксе ларчĕ, тет, кусем çине; кăштах тытаймарĕ, тет, кусене. Б. Яныши. Кошак: шăши, тесе, яшт сикрĕ, тет те, кашкăра питрен ярчĕ-илчĕ, тет. || Подр. быстрому поднятию. Ала. 82. Çĕлен старикрен виçĕ хутчен ыйтрĕ, тет те, хӳрине яшт çĕклерĕ, тет те, старик иртсе карĕ, тет. || Подр. вскакиванию с места. Кан. 1929, № 46,4. Чышкисене чăмăртаса яшт! сиксе тăчĕ (вскочил). М. Васильев. Выçă тотар ирхине яшт-çиç сиксе тăрат мĕн. || Подр. лизку. Сред. Юм. Ине тăварлă хорана яшт, яшт! тутарса çуллать (лизание коровы). || Подр. вытягиванию тела во весь рост. Ядр. Яшт чăсăлса тăчĕ (вытянулся стоя). Бгтр. Пĕчик ачана тĕне кӳртнĕ чух, вăл хурантан яшт чăсăлса тухсан: вилет, теççĕ, хутланса тухсан: вилмест, теççĕ. || Подр. мгновенному прохождению или минованию. Бгтр. † Ух, ĕмри, яш ĕмри, яштах иртсе кайрĕ пуль! Тораево. † Яшăм, яшăм, яш ĕмĕр, яштах иртсе карĕ, курнать. Рус. † Яшка çурти кĕлеткем яштах сая каймин-ччĕ. || Подр. пронзанию. Шурăм-п. № 10. Туртса кăларчĕ пысăк çĕçĕ, яшт-çеç ăна тутарчĕ. Матки çухра юлчĕ (жену пронзил ножом). || Подр. колотью. Альш. Яшт чиксе ыраттарать. Колет (по временам). Орау. Калинккерен кĕнĕ чухне, чăркуççире яштах чикрĕ те, эпĕ вара кукленсех антăм. || Подр. втыканию. КС. Çемçе çĕре патак яштах кĕрсе карĕ. || Подр. быстрому отдергиванию. Сред. Юм. Аллине ман пĕç çине хорсан, йĕппе чикрĕм те, яшт! тортса илчĕ (получается незначительный шорох). || Подр. быстрому, как-бы мгновенному росту. Никит. Ырашăн та çавăн пекех ӳсесси пулмарĕ. Вăл, çур-кунне яшт кайнăскер, старик пек кукленсе, хытса ларчĕ. Орау. Вăл ача салтак патне çитсен (около совершеннолетия), темле яштах (с удар. на 1-ом слоге) ӳссе карĕ. Н. Карм. Ĕлĕк пĕчĕккĕ-кăна-ччĕ, халь яштах ӳссе кайнă, теççĕ çамрăк ачасене (= кинетех, т. е. вдруг). || Подр. быстрому киданию. Сорм.-Вар. Киле килсен, çăмхине яшт тӳрече умне (на подоконник) утса ячĕ, тет те, çăмхи урамалла кусса кайрĕ, тет.

красивый и стройный. Сред. Юм. Яшт хĕрсĕм. Стройные и красивые девицы. Байгул. † Алкум вĕçĕнче яшт хуран.

Çавăн пекех пăхăр:

Яшмула яшпаш Яшплат Яшплат варĕ « яшт » Яштăвар яштăм яштăрка яштăркка яшта