Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

тăтăрха

1.
бодрость
сила, мощь
ачан тăтăрхи çук — ребенок растет хилым, слабосильным

тăтăрха

2.
прочность, крепость
ещĕкĕн ним тăтăрхи те çук — ящик совсем непрочный

тăтха

II.
то же, что тăтăрха

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тăтăр

то же, что тăтăрха. Микушк. Кайруран (следует: каюран) тăтăри шĕшкĕ тĕмĕ кутĕнче.

тăтăрка

то же, что тăтăрха.

тăтăрха

(тŏдŏрhа), крепость, сила, мощь. N. Тăтăрхи сюк, тытмалла мар (= саланса кайма хăтланат). Орау. Унăн ачин нимĕскер тăтăрхи те çук (слабый ребенок). Ib. Хăшĕ лаша йăнк-янк сулланса пырат: вăл лашанăн тăтăрхи çук, теççĕ. Ib. Стариккин тăтăрхи пĕтнĕ ĕнтĕ. Абыз. Иван старикĕн ватти çитнĕ ĕнтĕ: унăн тăтăрхи пĕтнĕ.

тăтрăк

то же, что тăтăрха. N. Вăл тăпра çуртра пурăнать... вăл çуртăн тĕрекĕ кĕве тăтрăкĕ чухлĕ те çук.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бодрость

ж. çĕкленӳ, хастар кăмăл, тăтăрха.

бодрый

прил. 1. тăтăрха, вăйпитти, çирĕп, тăн-тăн; бодрый старик çирĕп старик; 2. (весёлый, оживлённый) чĕрĕ, хаваслă, çĕкленчĕк; бодрое настроение çĕкленчĕк кăмăл.

крепкий

прил. 1. (прочный) çирĕп, тăтăрха, тӳсĕмлĕ, чăтăмлă; крепкий орех çирĕп мăйăр; 2. (сильный, звучный — о голосе) вăйлă, янăравлă, хăватлă (сасă); 3. (здоровый) çирĕп, кĕре, вăйлă, сывлăхлă (организм); 4. (стойкий) çирĕп, тӳсĕмлĕ, патвар; крепкий человек çирĕп çын; 5. (сильный) (о ветре) вăйлă; (о морозе) шартлама; 6. (сильно действующий) хăватлă, çирĕп, хаяр (табак, эрех); (насыщенный) çăра (чей, кофе); крепкий табак хаяр табак; ◇ крепкая дисциплина çирĕп дисциплина; крепкие напитки эрех таврашĕ; крепкое слово хаяр (е усал) сăмах; крепкий сон туйми ыйăх; крепок на ухо хытă хăлхаллă, начар илтекен.

неустойчивость

ж. 1. тĕрексĕрлĕх, тытăнкăсăрлăх, тытăнкă (е çирĕплĕх, тăтăрха) çукки, çирĕп марри; неустойчивость положения лару-тăру çирĕп марри; 2. (изменчивость) пĕр пек (е тикĕс) тăманни; неустойчивость погоды çанталăк пĕр пек тăманни; 3. перен. (непостоянство) çирĕплĕх çукки, тĕрексĕрри, тĕрексĕрлĕх; неустойчивость характера кăмăл çирĕп пулманни.

прочность

ж. çирĕплĕх, тĕреклĕх, тӳсĕмлĕх, питĕлĕх, тăтăрха, кервенлĕх, кĕрелĕх; прочность холста пир карăмлăхĕ; прочность дуба юман кĕрелĕхĕ.

сила

ж. 1. (физическая энергия) вăй, вăй-хал, тăтăрха; лишиться сил халтан кай; набраться сил вăй ил; 2. физ. тех. вăй; центробежная сила аяккалла туртакан вăй; 3. (правомочность) вай; сила закона закон вайĕ; потерять силу вăйне çухат; войти в силу вăя кĕр; 4. (власть, авторитет) вăй, хăват; сила коллектива коллектив вăйĕ; 5. (интенсивность, напряжённость) вăй, хăват; сила звука сасă вăйĕ; сила гнева çилĕ хăвачĕ; 6. (источник деятельности) вай; сверхъестественная сила асамлă вăй; силы природы çутçанталăк вăйĕсем; 7. чаще мн. силы (общественная группа) вăй, вăйсем; революционные силы революци вăйĕсем; 8. мн. силы (войска) вăйсем; вооружённые силы хĕçпăшаллă вăйсем; ◇ под силу шăл çемми, ал майĕ; в силу чего-л. пирки; от силы нумай пулсан, нумайран та; по мере сил вай (е май) пур таран; через силу ытлашши, вăйран ытла; с силой пĕтĕм вăйран; пробовать силы в чём-л. тытăнса пăх, вăя виçсе пăх; что есть силы мĕнпур вăйран; быть в силе; 1) тĕрĕс-тĕкел (е ырă-сывă) пул; 2) (иметь власть, влияние), пуç пулса тăр, пуçлăхра лар; силою в (или до) ⸗лă [⸗лĕ]; отряд силою в сто человек çĕр çынлă отряд.

стойкий

прил. 1. (прочный, неослабевающий) çирĕп, тĕреклĕ, чăтăмлă, тӳсĕмлĕ, хăватлă, тăтăрха, тăн-тăн; 2. перен. (непоколебимый) çирĕп, тăтăрха; стойкий характер çирĕп характер.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

тăтăрха

«бодрость», «сила», «мощь»; «крепкий», «прочный», «устойчивый», «стойкий»; тат. тотрыклы, башк. тоторокло «твердый», «крепкий», «устойчивый»; кирг. туруктуу, казах., к. калп. туракты «устойчивый», «стабильный».

Çавăн пекех пăхăр: