Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

йăлă

1.
петля (из веревки, шнура)
атă йăлли — ушко сапога
пăру мăйне йăлă тăхăнтар — надеть петлю на шею теленка

йĕрĕлче

пряслень, пряслице
йĕке çине йĕрĕлче тăхăнтар — насадить пряслень на веретено
йĕрĕлчеллĕ йĕке — веретено с насаженным пряслицем

нăхта

недоуздок
сӳс нăхта — пеньковый недоуздок
лăшана нăхта тăхăнтар — надеть на лошадь недоуздок

сăмсалăх

1.
намордник
йытта сăмсалăх тăхăнтар — надеть на собаку намордник

сăнчăр

кандальный
алла сăнчăр тăхăнтар — надеть на руки наручники
чуралăх сăнчăрне тат — порвать оковы рабства

сӳсмен

хомут
вăкăр сӳсменĕ — ярмо (для быка)
сӳсмен пăявĕ — гужи
лашана сӳсмен тăхăнтар — захомутать коня

тăхăнтар

1.
одевать
облачать разг. шутл.
ачана тăхăнтар — одеть ребенка
тăхăнтарса пăх — померить одежду на кого-л.

тăхăнтар

2.
надевать (обувь) на кого-л.
ача урине тăхăнтар — обуть малыша

тăхăнтар

3.
обмундировывать
обеспечивать одеждой и обувью
одевать и обувать
салтаксене тăхăнтар — обмундировать солдат
пĕтĕм çемьене тăхăнтар — одеть и обуть всю семью

тăхăнтар

4.
надевать
минтер çитти тăхăнтар — надеть наволочку на подушку
лашана хăмăт тăхăнтар — надеть на лошадь хомут

тăхăнтар

5.
насаживать
накидывать
йăлă тăхăнтар — накинуть петлю

тăхăнтарт

то же, что тăхăнтар

чикĕ

◊
хăлха чикки — 1) висок 2) оплеуха
хăлха чикки пар — закатить пощечину, засветить оплеуху
хăлха чикки тăхăнтар — закатить пощечину, засветить оплеуху
ĕнсе чикки — подзатыльник
ĕнсе чикки пар — дать подзатыльник

хăмăт

◊
хăмăт тăхăнтар — захомутать кого-л. прост.

тăхăнтар

6. перен. разг.
околпачивать, объегоривать, обманывать

тăхăнтар

◊
хăлха чикки тăхăнтар — съездить по уху; дать затрещину
хăлха чиккинчен тăхăнтар — съездить по уху; дать затрещину

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тăнтар

то же, что тăхăнтар. ЧС. Асаттене шур кĕпе шур йĕм тăнтарса вырттарнă.

тăхăнтар

одевать, надевать (на кого-нибудь, что). || Обувать. N. Атте контине пĕлтереп: каярах орана тăхăнтараççĕ эпир килте туваканине, шокăшлаççĕ анраса çитет тесе. || Вдевать. Янтик. Чăпăркканăн аврин варрине шăтараççĕ те, çав шăтăка çинçе кантра тăхăнтараççĕ, çавна ал чикмен, теççĕ. || Унизывать. || Насадить. Альш. Юпасем лартса, икĕ юпаран хулăн патак шăтарса тăхăнтарса... (Çĕнĕ вут кăларни). Изамб. Т. Ул шăлсем çине тупан пуçне пĕрер йывăç тăхăнтараççĕ (о санях). Орау. Алăри çĕрре кăларса патак çине тăхăнтартăм. Ib. Урапа кустармине тĕнĕлтен кăлартăм та тимĕрçе патак çине тăхăнтарса туртса (кустарса) карăм. || Бить, ударить. Юрк. Унччен те пулмаст, хай пул арăмĕ балык вырăнне уринчен сăран пушмакне хывса йăтса кĕрет те: акă сана балык, тесе хай пупа, ӳсĕрскере, пуçран тăхăнтара пуçлат. Орау. Пуçран тăхăнтарать те тăхăнтарать. Ib. Ку тата ĕнсерен тăхăнтарма тытăнчĕ. Хурамал. Çавăнпа вăл салтака палланă та алăкран кĕнĕ майпа салтака çиленсе чăмăрпа тăхăнтарса ячĕ, тет.

тăхăнтарт

понуд. ф. от гл. тăхăнтар. КС. Кĕпине тăхăнтарт. ЧС. Шурă кĕпе, шурă сăхман, кăçатă тăхăнтартса турă кукăрне вырттарчĕç. НАК. Килтен тухса кайиччен (перед отьездом невесты из родительского дома) хĕр ашшĕпе амăшне, пичĕшсене, шăллĕсене, йăмăкĕсене стел хушшине лартса пурне те кĕпе тăхăнтартса хăварать. Ib. Туйя тăхăнтартса каймалли хăмăтсене, кутлăхсене, йĕвенсене, килкепесене тикĕтлесе, пĕрешкисене çутатса хураççĕ. Орау. Эпĕ урапасене çу сĕрсе тăхăнтартса хатĕрлерĕм, кӳлес те каяс анчах. || Насадить. Шурăм-п. Вăл вăрманта патак (туя) тупрĕ те, ăна чĕрес хулăпне тăхăнтартса пĕр вĕçĕнчен хăй тытрĕ, тепĕр вĕçне Марье йăттарчĕ. || Бить, ударить. Шурăм-п. № 4. Эпĕ ăна пĕр-иккĕ тăхăнтартрăм та-ха (= хĕнерĕм), КС. Хăлха чиккинчен тăхăнтартнă.

тăхăнтарттар

вдвойне понуд. ф. от гл. тăхăнтар. N. Çакна вара илемлĕ пурçăн тумтир тăхăнтарттарнă.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

нарядить

глаг. сов.
тумлантар, тахăнтар; капăрла, капăрлантар; нарядить детей в праздничную одежду ачасене уяв тумĕ тăхăнтар; нарядить ёлку ёлка капăрлат

ошейник

сущ.муж.
мăйкăч, мăй çыххи (выльăхсене тăхăнтараканни); надеть на собаку ошейник йытта мăйкăч тăхăнтар

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

увенчивать

кого, что несов., увенчаться сов. 1. венок тăхăнтар (чаплă ĕç тунăшăн); 2. ăнăçлă туса пĕтер.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

замаскировать

сов. 1. кого-что (надеть маску) маска тăхăнтар, маска тăхăн; 2. кого-что (сделать незаметным) пытар, курмалла мар ту, асăрхамалла мар ту; 3. что, перен. пытар; вăрттăнлат; замаскировать намерения шухăшсене пытар.

маскировать

несов. 1. кого-что маска (е маскарад тумтирĕ) тăхăнтар; 2. кого-что маскировкăла, пытар, курăнмалла мар ту; маскировать орудия тупăсене маскировкăла; 3. что, перен. пытар, ан палăрт; маскировать свои намерения хăвăн шухăшусене ан палăрт.

надеть

сов. что 1. (одежду, обувь) тăхăн, тăхăнса яр; тăхăнтар(т); 2. (приладить, укрепить) тăхăн, тăхăнтар(т), çак; надеть ордена орденсене çак; надеть очки куçлăх тăхăн; надеть узду йĕвенле, йĕвен тăхăнтар.

накутать

сов. что, чего, на кого, разг. чĕркесе (е кӳптесе) тултар, ытлашши ăшă тăхăнтар(т).

напялить

сов. 1. что (натянуть на что-л.) каркăчла, карса хур, карăнтарса хур; 2. прост. (надеть что-л. неподходящсе) тăхăн, тăхăнса яр (на себя); тăхăнтар(т) (на другого).

переобуть

сов. 1. кого хывса тăхăнтар, салтса сыртар, урăх атă-пушмак тăхăнтар; 2. что хывса тăхăн, ура салтса сыр.

переодеть

сов. 1. кого (тумтир) хывса (е улăштарса) тăхăнтар; переодеть ребёнка ачана урăх тумтир тăхăнтар; 2. что (тумтир) хывса (е улăштарса) тăхăн; переодеть платье кĕпе улăштарса тăхăн.

сажать

несов. 1. кого-что ларт; сажать за стол сĕтел хушшине ларт; сажать самолёт на аэродром самолёта аэродром çине ларт; сажать курицу на яйца чăхха пусма ларт; 2. кого (заставить работать) хуш, ларт, кӳл; сажать за работу ĕçе кӳл; 3. кого, разг. (назначать на должность) ларт (ĕçлĕ вырăна); 4. кого (селить) илсе килсе (е куçарса) ларт (пурăнма); 5. кого (заключать куда-л.) ларт, хупса ларт (тĕрмене); 6. что (растение) ларт, пăрах, ак; сажать картофель çĕрулми ларт (е пăрах); 7. что (для выпекания, обжига, сушки) ларт, хыв (кăмакана); 8. что, разг. (заплатки, пуговицы, метки) ларт, хур (саплăк, тӳме); 9. кого-что, разг. (насаживать) тир, чик, тăхăнтар, тирсе (е чиксе, тăхăнтарса) ларт; 10. что, разг. (при стрельбе) ларт, тиврет; сажать пулю в пулю пуля çине пуля тиврет; ◇ сажать синяки кăвакартса кăлар.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

тăхăн

«надевать», «одеваться»; тăхăнтар «надевать на кого-л.», туркм. дакын, тур. такын, к. калп. тагын «надевать», «напяливать», «нацеплять, навешать на себя»; тур. такыл «быть надетым»; «надеваться»; якут. таңын, тагын «одеваться»; туркм. такындыр «надевать на кого-л». От чаг. тағ «надевать», «продевать нитку в иголку» (Будагов I, 334); узб., тур. так «надевать (кольцо, галстук)»; азерб. max «надевать», «навешивать, натягивать на себя»; якут. таң «зашнуровать».

Çавăн пекех пăхăр: