Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

шавла

1.
шуметь, производить шум, гул
вăрман шавлать — лес шумит
эпĕ çумăр шавланă май тĕлĕрсе кайнă — я задремал под шум дождя

шавла

2.
грохотать, рокотать (напр. о море)
бушевать, реветь (напр. о ветре)

шавла

3.
шуметь, громко разговаривать
гомонить, галдеть прост.
шавламасăр — тихо, без шума
урамра халăх шавлать — на улице шумит народ
ан шавлăр! — не шумите!

шавлаттар

1.
понуд. от шавла
ку кĕнеке хытă шавлаттарчĕ — эта книга вызвала много шуму и разговоров

шавлаш

то же, что шавла
вăрман çилпе шавлашать — лес шумит от ветра
шавлашса лар — сидеть, громко беседуя

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

вĕлле

улей
вĕлле сутăн илтĕм — улей купил
вĕлле çăварĕ, вĕлле хуппи, ани — должея
вĕллесем хĕл каçмалли вырăн — мшанник
вĕлле хурчĕ шавлани пек шавла — нагудеть, нагудить

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тавла

описка вм. шавла? N. Вăл кун пĕлĕтсем тавласа çухалĕç, çанталăкри япаласем çунса кайса пĕтĕç.

темĕн

(_тэ_мэ̆н’, т’э_мэ̆н’), неизвестно что, что-то. N. Вăл ăна мĕн каланă? — Темĕн каланă (или: темĕн каланă, пĕлместĕп). Альш. Анчах унăн сăмси тăрринче темĕн шурри пур: кукша (çутă) пуçлă çын пек курăнать (у утки из породы „кукша-кăвакал“). || Невесть что, бог знает что... Юрк. Тĕтĕресси темĕн мар-тăр-çке (т. е. не представляет большой трудности). N. Сĕлĕ вăрлăхĕ çитерни пĕр сехет хушшинче темĕн курмалăх пур. || Употребл. для обобщения. Альш. Унтан лерелле вара Кӳренсем-темĕнсем каяççĕ (и не знаю, какие-то еще селения). Ib. Шапа кĕписем-темĕнсем (и еще какие-то травы), шăтат хăмăш [растет (вырастает) тростник]. || Не знаю(-ем). Сред. Юм. СТИК . Темĕн, кашкăр-ши вара! Не знаю, едва-ли это волк! (Так и в Сред. Юм.). Юрк. Темĕн, курмарăмăр, теççĕ ыттисем те. Не знаем, мы не видели, говорят и остальные. Ст. Чек. Темĕн, астумастăп (с оттенком сожаления, иногда преднамеренного, в том, что сказано другим человеком). || Выражает сомнение. N. Эпĕ сывă юласси темĕн? Не знаю (сомневаюсь), останусь ли я жив. N. Çăмюн вилес пек выртат; çак кунсене ирттерейи темĕн. Шихаз. Ентĕ кун пекех пулсан малалла каясси темĕн. Едва ли при такой обстановки пойдешь дальше. || Как будто. Пазух. Улма йывăç касрăм, темĕн Атăл тăрăшне тухас пек. Ух пек çинçе пӳме ӳстертĕм, темĕн атте-аннене юрас пек. || Пожалуй. М. Васильев. Çывăр, çывăр, тĕлĕк кор, атто тарĕ, темĕн, хор. Чăв.й. пур. 25. Эсĕ, темĕн, çунтарса ярăн, тесе, элек тупса сутниксене йыхăрса пынă та, Яккăва тилкепепе юпа çумне кăкарса пит хытă хĕненĕ. ЧС. Усал сăмахсем калаçса, вăрçса çӳресен, темĕн, начар пулĕ. || Как бы не... Толст. Анчах асту, ан шавла, ан ӳсĕр, темĕн хăратса ярăпăр тата (как бы не спугнуть), терĕ. || Как ни... N. Пристăв аллинче Окунĕв сăнне (фотогр. карточку) тытса тăрса, мĕн тухакан пĕри: Окунĕв мар-и, тесе тăрать. Анчах, темĕн аппалансан та, Окунĕва тытма пултараймаççĕ-халĕ. || В отрицат. предложениях — ничто. N. Ман шухăшпа пулсан, халăх ĕçе тĕрĕс тăвас тесен, çакăнтан ытла темĕн те тума кирлĕ мар. || В чувашизмах. N. Вăрлăхĕ вăл илсе акма темĕн хаклă япала мар (не бог весть какая дорогая вещь). N. Унтан вара вăл каланă: темĕн тесен те (как бы то ни было, а...), пирĕн çĕр çаврака. Букв. 1904. Ача ăсĕ çав: темĕн йĕмелли пур вара çав чĕпĕшĕн (не стоило бы и плакать из-за этого цыпленка)! N. Йĕрин! темĕн вилмĕ халĕ, йĕрĕ-йĕрĕ те, чарăнĕ. Пусть плачет! Не больно умрет (т. е. ведь не умрет же); поплачет, поплачет, да и перестанет. N. Темĕн кунĕпех ĕçлемĕн-халĕ. Ведь не будешь же целый день работать.

шавла

шуметь, бурлить. Вопр. Смолен. Çăмăр пĕлĕчĕ шавласан, пит вăйлă çăмăр пулать. СТИК. Шыв шавлать. Янтик. Пирĕн Пăла мĕншĕн шавлать, шавлать шывĕ тулнăран. Елкер. Мăн Атăл выртать шавласа. КВИ. Шавлать, кашлать сĕм вăрман, вĕçе-хĕрри курăнмасть. Никит. Çил вĕрнипе хумханса, пуçне тайса, шавласа çеç ларать. N. Вырăссемпе тутарсенĕн ялĕсем пысăк шывсем хĕрринче шавласа сарăлса ларнă. Якейк. Праххот иртсе кайсан, шу çыр хĕрне çитсе çапса пит хытă шавлать. Когда пройдет пароход, вода с шумом набегаег на берег. КС. Шавлать. (о звуке пароходной машины). Утăм. Шавлар та мар. БАБ. Ан макăрăр, ан шавлăр. Не плачьте, не шумите. В. Буян. Килнĕ хăнасем пит шавлаççĕ, вĕсен каяс вăхăт çитнĕ пуль. N. Эрекне илнĕ укçа парса, шавламасăр ĕçни мĕн усси! Б. Янгильд. Çапла пăрçа çисе ларнă чухне çын шавласа пуни курăнсах карĕ. ПТТ. Вутă (дрова) парăр! вутă парăр! тесе, килĕрен килле кĕрсе, шавласа, кĕрлесе çӳреççĕ. Бугульм. Ик куçăмран куççул юхать шавласа. Стюх. Савни анать шыв хĕрне сассипеле шавласа; сасси акăш сасси пек, пĕвĕ Атăл хумăш пек. Изамб. Т. Унсăрăн шавласа каймаллаччĕ. N. Шавласа кайма пуçларĕç. Баран. 19. Шав шавласа, кĕр кĕрлесе пурте харăс тапранчĕç. N. Шавлани, шум. || Говорить громко, разговаривать. N. Тилли калать, тет: ан шавла-ха эс (молчи-ка ты), эпĕ пит тарларăм, тесе калать, тет. N. Кайса пăх, мĕн шавлĕ? Сходи, что скажет. БАБ. Эпĕ мĕн курнине, мĕн илтнине пĕртте шавламарăм (промолчал). N. Эпĕ вара каласа та анлантарас çуккине курса, малалла нимĕн те шавламарăм. N. Шавласа калаçни, громкий разговор. N. Сĕра ĕçе-ĕçе хăнисем ӳсĕрĕлеççĕ, унтан вара пĕр-пĕринпе (= пĕр-пĕринне) хытă шавласа калаçаççĕ, тата юрлама пикенеççĕ. Юрк. Çапла шавласа калаçса ларнă вăхăтра Карачăмĕ калат... Ib. Шавласа ларăпăр. Будем беседовать.

шавлаттар

понуд. ф. от шавла. Хурамал. Çумăр шавлаттарса ячĕ (о проливном дожде). N. Эй, шавлаттарса çăмар çуса карĕ!.. Чĕреслетсе!..

шав ту

шуметь, громко говорить (во всеуслышанне), то же, что шавла. N. Килне тавăрăнсан, пĕтĕм ял шав тăвать (калаçать). || Хĕрлĕ Урал. Шав туса çӳреççĕ, распускают слухи, слух.

шевле

неупотреб. глагол; встречается в форме дееприч. Срв. шавла. Ст. Чек. Шевлесе ӳсет, быстро растет (о человеке). Сред. Юм. Ман туй килет шевлесе. || Шурăм-п. Лăп-лăпкă, пурăнăс шевлет.

карла

(карла), шуметь. Ир. Сывл. 28. Çĕнĕ çăвăн пуçламĕшĕ килчĕ кунта карласа. Якейк. Çăмăр карласа килет. Надвигается с шумом градовая туча. Сам. 28. Çаралнă вăрманăн тăрри карлани хăнăхнă çынна кичем туйăнмасть. Н. Карм. Карласа çӳрет (ушкăнĕпе, нумайăн). Якейк. Типĕ вота Яланах карласа çонат (напр. в печи). Истор. Çавăнтах юн карласа тухнă. Ходар. Çапла вара вирĕм пуçламалли киле карласа каяççĕ (быстро, толпою). БАБ. Тата выльăхсем кĕтӳ-кĕтӳпе карласа çӳреççĕ пек (во сне). КС. Пирĕн ял çумĕнчен пĕр кĕтӳ карласа иртсе карĕ (скорое движение стада в одну сторону). Ой-к. Унтан, пĕртак тăрсан, виçĕ пуçлă çĕлен лашипа карласа килни виçĕ çухрăмран илтĕне пуçларĕ. Торп-к. Шу карласа юхса килчĕ, тет те, пĕтрĕ, тет, вут. || Также о громовом (?) смехе. Пир. Ял 1930, № 28. Пĕтĕм салра карласа кулаççĕ. [Карла — шуметь резко; кашла — шуметь вблизи (напр.. о шуме леса, ржи); шавла — шуметь смутно (напр. вдали); кĕрле — шуметь резко, реветь (напр., в бурю)].

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

тишина

сущ.жен.
шăплăх; соблюдать тишину шăп пул, ан шавла

шуметь

глаг. несов.
1. шавла, шав çĕкле; деревья шумят на ветру йывăçсем çилпе шавласа лараççĕ
2. шавла, кăшкăраш; шуметь из-за пустяков кирлĕ-кирлĕ маршăн кăшкăраш

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

молчать

-чу, -чишь, несов. 1. ан шавла, ан чӗн, чӗнмесӗр тӑр; 2. ан янӑра, ан кала, ан шарла.

нашутеть

-млю, -мишь сов. кӑшкӑрса, вӑрҫса тӑк, шавла.

помолчать

-чу, -ишь сов., помалкивать несов. ан шавла, ан чĕн, кӑшт чĕнмесĕр лар (тар).

бушевать

, -шую несов. кĕрле, тулаш, ахăр, ӳхĕр, шавла (çил-тăвăл, вут, çын).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

базар

м. пасар; колхозный базар колхоз пасарĕ; книжный базар кĕнеке пасарĕ; ◇ устроить базар йĕркесĕр кăшкăраш, шавла; птичий базар кайăк пасарĕ (кайăксем йышлăн йăва тăвакан вырăн).

бузить

несов. прост. шавла, тĕркĕш, пăтăрмах çĕкле.

бурлить

несов. 1. кĕрле, вĕре; лакăртат; вода бурлит в котле хуранта шыв сиксе вĕрет; 2. перен. пăлхан, шавла, вĕре.

выть

несов. 1. (издавать вой) ула, ӳле; 2. (о ветре) кĕрле, ула, шăхăр, шавла (çил); 3. прост. (громко плакать) йĕр, макăр (ӳлесе).

галдеть

несов. разг. шавла(ш), çуйхаш, çухăраш, хыттăн калаç.

кричать

несов. 1. (издавать крик) кăшкăр, çухăр, ĕрле, ахăр; кăшкăраш, çухăраш, ĕрлеш, ахăраш; 2. (громко говорить) кăшкăр, çухăр, янăра, кĕрле; кăшкăраш, çухăраш, янăраш, ĕрлеш; 3. кого (звать) кăшкăр, чĕн; 4. на кого (бранить) кăшкăр, кăшкăрса ятла; 5. о ком-чём, разг. (много говорить) шавла, кĕрле, калаç; об этом кричал весь город ун çинчен пĕтĕм хула шавларĕ.

нашуметь

сов. 1. (произвести шум) шавла, шав кăлар; 2. (накричать) кăшкăрса (е вăрçса) тăк, çуйăх; 3. перен. (вызвать много толков) шавлаттар, нумай калаçтар; случай этот нашумел в городе ку ĕç хулара нумай калаçтарчĕ.

пошуметь

сов. шавла, йăнла, йăсла, шавласа (е йăнласа) ил.

производить

несов. 1. см. произвести; производить шум сасă кăлар, шавла, йăсла; 2. кого-что (устанавливать происхождение) несĕлне палăрт, пулса кайнă те; это слово производят от греческого корня ку сăмаха грек сăмахĕн тĕпĕнчен пулнă теççĕ.

прошуметь

сов. 1. шавласа ил (е ирт, кай, ирттер), шавла (пĕр хушă) 2. перен. разг. янăра, янăраса кай, сарăл.

разразиться

сов. (о грозе, буре и т. п.) алхас, алхасса кай, кĕрле, шавла; разразилась буря тăвăл алхасса кайрĕ.

реветь

несов. 1. (о животном) ула, мĕкĕр, ӳхĕр, макăр; 2. (громко петь, кричать) ӳхĕр, кăшкăр, сĕрле; толпа ревела халăх сĕрленĕ; 3. (завывать) ула, кĕрле, шавла; вьюга ревёт çил-тăман улать; 4. разг. (громко плакать) уласа (е ӳлесе) макăр.

стучать

несов. 1. во что, по чему, чем (издавать стук, шум) шакка, такка, шакăртаттар, шатăртаттар, шавла; стучать в дверь алăка шакка; 2. (биться) тап, кĕртлет, шакка; сердце стучит чĕре тапать.

хлестать

несов. 1. кого-что (бить, стегать) çап, çаптар, хĕрт, вĕтеле; хлестать кнутом пушăпа çаптар; 2. во что çап, çапса çу, чашлаттар, кас, кастар; дождь хлестал в окно çумăр чӳречене çапса çунă; ветер хлещет в лицо çил питрен кастарать; 3. кого (наносить пощёчины) çуп, çутăлтар; хлестать по щекам питрен çутăлтара-çутăлтара яр; 4. (плескаться — о воде) сапăн, шавла, кĕрле, шарла; 5. (выливаться с силой) юх, тăкăн, палка, тап, шарлара юх; из крана хлещет вода кранран шыв шарласа юхать.

шикать

несов. разг. 1. на кого (вспугивая) шулат, хӳтер, хăвала; 2. на кого (призывая к тишине) чар, шăпланма хуш; 3. (выражая неодобрение) шавла, шăхăр, кăшкăр (кăмăла кайманнине палăртса).

шуметь

несов. 1. шавла, кашла, кĕрле, йăсла, сĕрле; лес шумит вăрман кашлать; ветер шумит çил шавлать; дети шумят ачасем йăслаççĕ; 2. разг. (браниться, скандалить) харкаш, кăшкăраш, янăраш; 3. разг. (много говорить) шавла, ытлашши калаç, кăшкăраш; 4. разг. (вызывать толки) калаçтар, шавлаттар; ◇ шумит в голове пуç кашлать; шумит в ушах у кого-л. хăлха янрать.

шш

межд. шш (ан шавла, шăпăрт пул тенине пĕлтерет).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

шавла

шауларга

Йоханнeс Бeнцингăн (Benzing) нимĕçле-чăвашла словарĕ

sausen

şavlas
шавла

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

шав

«шум», «гул»; казах. шу, шуыл, кирг. шуулдоо, ног. шав-шу, тат. шаулау, тур. шамата «шум», «крик». Звукоподражательное слово; см. шавла.

шавла

1. «шуметь»; «клокотать»; 2. «громко разговаривать»; тат., башк. шаула, кирг. шуулда, узб. шовулла, узб. С шауля, алт. В шуула, казах. шула, ног. шавла, шувылда, туркм. шуввулда «шуметь», «громко кричать»; туркм. шовла «завывать» (о буре). От звукоподражательной основы шав.

шевле

1. «луч солнца»; 2. «зарница», «отдалённая мгновенная вспышка», «отблеск молний дальней грозы»; тат. шәулә «отблеск», «зарево», «блик»; казах. сәуле, к. калп. диал. сӓвле, кумык. шавла «луч», «отражение»; «сияние»; ног. савле «свет»; ялынлы савле «зарница»; кирг. шоола «луч», «отблеск»; тур. шуа «луч», азерб. шолә «сияние»; ср араб. «луч», «полоса света»; перс. (шоа) «луч», «сверкание», «блеск», «сияние».

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Манăçа тух

Манăçа тух [пут, юл] подвергаться / подвёргнуться забвению, приходить / прийти в забвение, быть преданным забвению; син.: манăç пул.
Юман Каври ячĕ çаплах манăçа тухмасть-ха. С. Шавла. Романăн чĕлхи çăмăл, илемлĕ, халĕ манăçа тухнă сăмахсем нумай. Хв. Уяр. Хăй ĕнер вуланă çулăмлă сăвă йĕркисем сасартăк манăçа путрĕç. Ю. Званацкий. Ăна вăтăр çул ĕлĕкрех пулнă, халĕ манăçа путнă ĕçсем аса килчĕç. С. Аслан. Пĕччен ача шутласа кăларнă сăвă-юрă, юлташĕсем илтсе ăша илмесен, манăçа юлать. В. Канюков.

Çавăн пекех пăхăр: