Шырав: ирĕккĕн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
свободно, непринужденно
хăвна ху ирĕккĕн тыт — вести себя непринужденно

2.
добровольно
ирĕккĕн парами — сдаться добровольно
унта вăл хăй ирĕккĕн кайнă — он пошел туда по своей воле

3.
привольно
вольготно разг.
ирĕккĕн пурăн — жить вольготно
çеçенхир ирĕккĕн сарăлса выртать — привольно раскинулась степь

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

по своей воле («охоте»). Вдоволь. Хып. 1907, 10. Шанчăкран тухнă министрсем, ирĕккĕн-ирĕксĕрех, вырăнсенчен тухмалла пулаççĕ. Чăвйп. Мĕн тенĕ, вăл пурте ирĕккĕнччĕ (вдоволь). Чăвйп. Унăн выльăхĕ-чĕрлĕхĕ те, тырри-пулли те ирĕккĕн пулнă (вдоволь). Ев. Манăн аттемĕн темĕн чухлĕ тарçă та çăкăртан ирĕккĕн пурăнать. N. Хăйсем ирĕккĕн (по своему желанию) юрлама вĕреннĕ вырăссем. Нав. ХI. Пĕр хула та Израил халăхне хăй ирĕккĕн парăнман, пĕр Гаваонра пурăнакан Иевейсем анчах хăйсем ирĕккĕн парăннă. Псалт. 67₁₀. Эй турă, эсĕ хăвăн суйланă халăху çине çумăрна ирĕккĕн çутарнă. Юрк. Парнисене мĕнсене хатĕрлемешкĕн ирĕккĕнтерех пултăр тесе (чтобы было более времени...). Букв. 1904, I. Унăн выльăхĕ-чĕрлĕхĕ йышлă пулнă, тырри-пулли ирĕккĕн çитнĕ. Юрк. Вăйлă туя тăвас юлсан, кирек хăçан та çапла çулана хăварма тăрăшаççĕ. Мĕшĕн тесен, вăл вăхăтра ирĕккĕн пулать (бывает вольготнее). Псалт. 17₃₇. Эсĕ ман урасене ирĕккĕн уттартăн. Ч. С. Эй ĕнем, ĕнем! Сĕтне-çуна ирĕккĕн параттăнччĕ, халиччен юрмасăр яшка çименччĕ, çусăр пăтă çименччĕ, пур енчен те тулли тăваттăн. Псалт. 114₄₅. Эпĕ санăн еркӳсене шырарăм та, ирĕккĕн çӳрерĕм.

Çавăн пекех пăхăр:

ирçе Ирçе Тĕкки ирçелле ирĕк « ирĕккĕн » ирĕклĕ ирĕклĕн ирĕклĕх ирĕкле ирĕклен