Шырав: йывăрлан

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
прибавлять в весе, тяжелеть
становиться тяжелым
пилĕк кило йывăрлан — прибавить в весе пять килограммов
тумтир йĕпенсе йывăрланчĕ — одежда промокла и стала тяжелой
ывăннипе пуç йывăрланать — голова тяжелеет от усталости
куç хупанкисем йывăрланчĕç — веки отяжелели

2.
становиться тяжелым, трудным
лару-тăру йывăрланчĕ — обстановка осложнилась, ухудшилась
çул йывăрланчĕ — дорога стала трудной

3.
тяжелеть, грузнеть, становиться тяжелым, грузным
ĕçсе-çисе йывăрлан — отяжелеть от еды и питья
йывăрлана пуçланă арçын — грузнеющий мужчина

4.
ухудшаться, становиться хуже (о здоровье)
обостряться (о болезни)
чирлĕ çын йывăрлансах пырать — больному становится хуже
йывăрланса çит — быть в тяжелом состоянии

5.
портиться, становиться тяжелым, неприятным (о воздухе)

6.
портиться, становиться удрученным, подавленным (о состоянии, настроении)

7.
беременеть, быть беременной
йывăрланнă хĕрарăм — беременная женщина

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

прибавиться в весе, отяжелеть. N. Икĕ-виçĕ эрнере хур ик-виç кĕрепенкке йывăрланса каят. В две три недели гусь прибавляется в весе фунта на 2 или на 3. Чув. прим. о пог. 207. Ватă çынсен шăмшакĕ йывăрлансан, хулпуççи (пилĕк-çурăм) ырата пуçласан, йĕпе пулать. Если старикам становится тяжело, плечи (поясница) начинают болеть, то будет ненастье. || Тяжело заболеть. Скотолеч. 34. Йывăрланса çитсен, сурăх пĕре (= то) пĕр вырăнта çавăрăнса тăрать (при вертеже)... О сохр. здор. Вăл (чирлĕ çын) питĕ йывăрланса, вĕриленсе çитет те, тăтăшах çывăрать. Ч.С. Йывăрланнă-çем йывăрланса пычĕ. Ей становилось все хуже и хуже. Ау 11°. Тĕнче-çăвар пит йывăрланса çитрĕ, тет: вилептĕр, тесе калат, тет. || Забеременеть. N. Йывăрлан (йывăр-çын пул). Сир. 81. Хĕр чухне вĕсемшĕн пăсăласран, ашшĕ килĕнчех йывăрланасран (чтобы не забеременели) хуйхă; мăшăрлансассăн, урăх çынна ересрен, упăшка пур çинче ача-пăчасăр пуласран хуйхă.

Çавăн пекех пăхăр:

йывăр-çын йывăрăш йывăрăшсăрлăх йывăрлăх « йывăрлан » йывăрлантар йывăрлат йывăррăн йывăрсăн йываç-курăк