Шырав: кăрлач

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

январь

январский
мăн кăрлач — январь
кĕçĕн кăрлач — февраль
кăрлач сивви — январский мороз, январская стужа

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

кăрлачă, то же, что кăрлаç. См. Золотн. 198. Шумерля. Кăрлач уйăх, январь. Уф. Кăрлачă тесе, питĕ кун кăр сивĕ килнĕрен калаççĕ (Народн. этимология). || Ст. Чек. Кăрлачă — февраль. Ib. Ĕлĕк аннесем калатчĕç: аслă кăрлачă. Paas. Кăрлачă — первый месяц.

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[krlaĉ]
januaro
кăрлач уйăхĕнче — en januaro
кăрлач уйăхĕччен — ĝis januaro
кăрлач иртсен — post la januaro
кăрлачăн пĕрремĕшĕнче — la unuan de januaro

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

уст.: мăн кăрлач «январь», кĕçĕн кăрлач «февраль»; хак. кичиг хырлас ай уст. месяц малых морозов» (ноябрь); улуг хырлас ай «месяц больших морозов» (декабрь); тат. О кырлач «холодный месяц»; агам кырлач «первый холодный месяц, преимущественно декабрь», энем кырлач «январь»; младший брат (днем) говорит старшему: агяр мин агам кюк булсам жяш киленнярнен коянтясен тошорер эйем, кешенен токорогон жиргя тошоргонче катырыр ыйым «если бы я был как старший брат (декабрь), то я молодых женщин (снох) заставил бы побросать коромысла с ведрами и водой и заморозил бы слюну на лету» (Остроумов 136). Н. И. 3олотницкий производит это слово от тат. кырылак (такого слова мы в словарях не нашли, есть только кыраула «заиндеветь») «все ниспровергать», «низлагать», «приводить в оцепенение» (КСл. 198).

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

ч.с. Çулталăкăн пĕрремĕш уйăхĕ, январь. Кăрлач çаплах-ха юр аллать. А.Тимбай, 1985, 24 с. 1980 çулхи кăрлачăн 14-мĕшĕнче эпĕ ... Мускава таврăнтăм. Х-р, 26.06.1992, 2 с. 1941 çулхи раштав, 1942 çулхи кăрлач уйăхĕсенче шартлама сивĕсем тăчĕç. Ç-т, 1995, 4—5 /, 24 с. Чӳречерен юрпа сапать кăрлач. Н.Ишентей, 1997, 6 с. 1942 çулхи кăрлачра ... фронта ăсатма пуçланă. ÇХ, 2001, 47 /, 3 с. — кăрлач сивви (С.Шавлы, Юхма М., В.Алентей...); кăрлач шартлами (Ю.Сементер //Я-в, 2000, 4 /, 9 с.).

Çавăн пекех пăхăр:

кăрлаç кăрлай кăрлат кăрлаттар « кăрлач » кăрлачă кăрлаччи кăрлаю кăрли аври кăрли-лăк