Шырав: кĕрĕк

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

шуба
аркăллă кĕрĕк — длиннополая шуба
тӳрĕ кĕрĕк — шуба прямого покроя
кĕрĕк пиншак — полушубок
пустав туртнă кĕрĕк — шуба с суконным верхом

Шикли шикленнĕ, кĕрĕк пĕркеннĕ. — погов. Трусливый человек в шубу запахивается. (соотв. У страха глаза велики).

Çын ăшне тавăрса пăхма кĕрĕк çанни мар. — погов. Нутро человека нельзя вывернуть, как рукав шубы. (соотв. Чужая душа — потемки).

Ахаль лариччен кĕрĕк арки йăвала. — посл. Чем сидеть без дела, тереби полы шубы. (соотв. От скуки бери дело в руки).

Кивĕ кĕрĕк çил вĕрнипех çĕтĕлет. — погов. Ветхая шуба от ветра рвется.

II.
скоба (для скрепления бревен)

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

шуба

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(к'ӧ̆_рӧ̆к'), металлическая скобка, которую прикрепляют для распиловки бревно к сабану (от русск. крюк). Нюш-к. N. Кĕрĕк — хăма çурнă чух свалккăна тыттаракан хатĕр. Ăна тимĕртен, вĕçне кукăртса, тунă.

(_кэ̆_рэ̆_к, к'ӧ̆_рӧ̆к'), шуба. Альш. Ахаль çӳренĕ чухне ялан та пилĕксĕр «тутарла» кĕрĕкпе çӳреççĕ, хăнана-мĕне кайнă чухне пилĕклĕ «сарă кĕрĕкпе» каяççĕ. ЧС. Хĕр çураçнă çурта чи малтан пырса кĕрсен, кĕрĕк çине лартаççĕ. Мĕшĕн тесен, хĕре качча парсан, хулăнĕ вырăнне выльăх параççĕ, çавна вĕсем кĕрĕк çине лартсан, выльăх чĕрлĕх ерчет, теççĕ. Сред. Юм. Кĕрĕк арки тавăрнсан или сăкман арки тавăрнсан, çынпа вăрçать тет. (Народное поверье). Н. Седяк. Кĕрек арки таврăнсан, сăйланат, теççĕ. Ib. Çирĕк турта; кĕрĕкне час тавăрса тăхăнать (çак сăмахсене час çиленекен çын çинчен калаççĕ). N. Кĕрĕк тăхăнăп, кĕрӳя (= кĕрĕве) ларăп. Сĕт-к. Сакăр така пусакан, сар кĕрĕксĕр йолакан.

то же, что кирек. Очкасси (Цив. р.). Кĕрĕк мĕнле = кирек мĕнле.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тун

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«шуба»; КБ, МК, АФТ, чаг., азерб. кӳрк «шуба», «мех»; карач. кӧрӳк «мех»; уйг., азерб., АФТ, Замахш. кӧрӳк, кирг. кӧӧрӳк, казах., к. калп., ног. кӧрик, башк. кӳрек, тат. кӳрӳк, тув. хӧрӳк «кузнечные мехи для нагнетания воздуха»; алт. В кӧрӳк, хак. кӧрик «бурундук»; «мехи кузнечные»; ср. монг. хӧӧрӧг «мехи кузнечные»; калм. кӧрк «мех пушного зверя». Ср. араб. «мех (для одежды)».

Çавăн пекех пăхăр:

кĕрĕ таппи кĕрĕ ӳртти кĕрĕç кĕрĕв « кĕрĕк » кĕрĕк кĕви кĕрĕк-калăп кĕрĕк-пиншак кĕрĕк-сăкман кĕрĕклĕх