Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
общее обозначение значительных ценностей:
имущество, богатство, добро, капитал, деньги, казна и т. д.
мул хуçисем — капиталисты
мулшăн çунакан — стяжатель, хапуга
мула ӳстер — округлить свой капитал, капиталец
Мул пухма хурчка чĕреллĕ çын кирлĕ. — погов. Чтобы наживать богатство, нужно иметь ястребиное сердце.
Çынна мулшăн туман, мула çыншăн тунă. — посл. Не человек создан для богатства, а богатство для человека.
Татнă сăмах мулран та паха. — посл. Уговор дороже денег.

2.
клад, сокровище
мул шыракан — кладоискатель

3.
приданое

4. перен.
капитал, богатство
ăслăлăх мулĕ — научный капитал

II.
мул (ашакпа лаша метисĕ) [лат. mulus]
кӳлекен мул — упряжной мул

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

имущество; богатство; деньги; хуçа вилет, мул йулать – умирает купец, остается имущество; муллă – зажиточный, состоятельный, мул çумне мул хушмалла пултăр – пусть увеличивается твое благосостояние.

117 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

мол (мул, мол), деньги, клад, богатство, имущество. Менча Ч. Мул тусассăн, мул тытмашкăн мул перекетне парăсăнччĕ. (Моленье). Микушк. Мул, богатство, заключающееся в деньгах. Изамб. Т. Унăн мулĕ пысăк (много денег). Слеп. Мол петне (= патне) мол хошма патăр. Çорт петне çорт хошма патăр. Альш. † Çак хуçанăн пуянне, мулне сума (сосчитать) килтĕмĕр. Сорм-Вар. Ывăлĕ, килне кайса, аслă ашшĕне сурăхсене те пачĕ, мулне те пачĕ. СТИК. Ĕлĕк укçасене панка (паша) мĕне хура пĕлмен, теççĕ ват çынсем; ĕлĕкхи çынсем, вăрласран хăраса, укçисене ниăçта хура пĕлмесĕр, кăкшăмсем çине хурса, çĕр айне пытаратчĕç, тет. Укçан хуçи, çухатсан, вăл усала ерсе, темĕскер пулса çӳрет, тет. Пĕрре çапла пĕр хĕрарăм çырмара кĕпе çуса тарат, тет. Ун патне пĕр хура кушак пырат, тек шăлкăнат. Ку арăм кушака хăвалат, хăвалат — каймаст; вара кĕвентепе пат тутарат та, кушак, чанкăр! туса, укçа купи пулат тăрат. Н. Тим. † Шурă хута хутласан, мул пулмĕ. Богдашк. † Атте-анне йĕрет хăй мулĕшĕн, эп(ĕ) йĕретĕп хамăн çамрăк пуçăмшăн. N. Ĕçлесен, сума мул пулĕ. Чăв. й. пур. Çынна мулшăн туман, мула çыншăн тунă. Собр. Хусан çырми шур çырма, шур çырмаран мул тухать. N. † Лавккаран супăне иле-иле, атте-анне мулне эп пĕтертĕм. Ст. Чек. † Ырă ут умне хурсассăн (утă), алсипе-алсипе вăл çийĕ, алси тулли мул юлĕ. („Образное выр.: „алсипе“, как будто во время еды конь выплевывает деньги; в действительности „ырă ут“ дает „алси тулли мул“ после продажи: алсипе-алсипе ырă ут çисе ярĕ те хăне мăнтăрлатса сутсаи, „алси тулли мул хăварĕ“).

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

мул (ашакпа кӗсререн пулнӑ выльӑх, ашакла лаша).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

м. мул (ашакпа лаша метисĕ).

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «имущество», «богатство», «добро», «деньги»; 2. «приданое девушки»; уйг., узб. С, тур. мал, узб. мол «скот»; «товар»; «имущество»; кирг., казах., ног., кумык., алт. В, ойр. мал «скот»; «имущество»; туркм., к. калп. мал «скот»; мал-мулк «имущество»; башк., тат. мал «скот», «скотина»; «имущество», «богатство», «добро»; якут. мал «имущество»; кирг. малчы, казах. малшы «пастух»; ср. монг. мал «скот»; малжих «обзаводиться скотом»; мал маллах «заниматься скотоводством», «пасти скот»; малчи(н) «пастух». Заимствовано из араб. и перс. языков: араб. «имущество», «богатство», «деньги»; перс. (из араб.) (мал) «имущество», «богатство», «скот» «деньги», «товар».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

пурлăх. Вăл ăна каланă: часрах ку çĕр çинчи мула валеçсе пĕтерер те пĕлĕт çинчи мула (пурлăха) шырар тенĕ [Страдание 1897:5].

Çавăн пекех пăхăр: