Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I. анат.
селезенка

селезеночный

II.
мыт (болезнь скота)

мытный
сула шыççи — мытная опухоль
лашана сула пулнă — лошадь заболела мытом

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

I.
болезнь лошади
селезень (болезнь)

II.
перекладина
поперечина
алăк сули — косяк

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сола, жабры. Урмар. Кн. для чт. 163. Пулă пек сулапа сывлат. См. сулă.

сола, селезенка. КС., В. Олг., Пшкрт. Шибач. Сола (çын сули чĕлхе пек). N. Малярия чухне сула пысăкланса çитĕнет. Сред. Юм. Сола — выльăх пуссан, ӳпке панчен тохакан чĕре майлă какай. Ст. Чек. Пуснă выльăх сулине хĕрарăма параççĕ, арçын ăна, сулине, çимест; ăна арçын çисен, лашана сула пулат, теççĕ.

сола, назв. болезни животных. БАБ. Вĕсене (животных) шăши пуласран, сула пуласран сыхла. (Из Моленья). Пшкрт. Ута сола полса (сола полсан, час вилет; на шее появляется шишка, нужно ее проткнуть). Хорачка. Сола, болезнь на шее лошади; она çĕмĕрес полат хыпкăчпа. Шибач. Лашана сола полчĕ. Тюрл. Выçă лаша шыв ĕçсен, сола полать; йăваланать. Сола полсан, сăмсаран йон кăларас полать, иртсе каять. Сред. Юм. Инесĕне, выçă нăмай çӳресен, сôла полать (чирлет). Скотолеч. Сула пулсан, лашан хырăмĕ купсе каять. Чертаг. Сôла — болезнь лошади (сăмса ăш-чикки сивĕнет). Якейк. Сола — болезнь лошади, опухоль на шее, раздробляют щипцами, зубами. Ib. Сола полсан, лашайăн мыя чышкă пак моклашкă тохать, сăмса шăтĕксем пăр пак сивĕнсе каяççĕ. Сола полсан, лашайăн холхисене чĕреççĕ. Ib. И, сола илмен пуçна! (Говорят, когда погоняют ленивую лошадь). Орау. Сула (не манка, манка = сап). СПВВ. ТМ. Сула — чир ячĕ.

сола, косяк. В. Олг. Пшкрт. Сола, косяк (чӳрече солли). СПВВ. ВА. Алăк сули, косяк двери. Якейк. Сола: алăк соли, косяк; чӳрече соли, косяк окна. Ib. Пĕр-пĕр япала пĕр-пĕр çĕре кĕмесессĕн е тохмасассăн, алăк соли кăларса кӳртеççĕ, кăлараççĕ. || Иглица у стола и двери. СПВВ. Сула; сулапа хăмасене çыпăçтараççĕ. Сред. Юм. Сôла (у двери) — алăк хăмисĕм ан уйăрăлса кайччăр тесе орлă çапакан патак. N. Сула — алăк хăмисене тытса тăракан урлă йăвăç. СПВВ. ЕХ. Сула — икĕ хăма уйăрăлса каясран, ыраса, урлă май йывăç çапаççĕ. Альш. Сула; сĕтел сули. Вута-б., Янцы-к. Сола — иглица. КС. Сула, иглица дверная. См. йĕпсе. || Шип, шпона в плотницкой работе. || Назв. части деревянного плуга. См. ака.

см. в производных от су_.

(сула), clavi lignei, quibus burae compages continetur. Имен. Ака, пуç турачĕсене çыпăçтаракан суласем. Шканты, скрепляющие ножки сабана. || Eodem nomine significatur clavus ligneus, quo bura cum temone coniuncta est. Также гвоздь, соединяющий вместе грядиль и ножки плуга. Н. Карм. Ака-пуç сули — ака-пуç каштипе тураттисене пĕр çĕре пăталанă пăта. || Янгорч. Сула — амапа каштана тытса пыраканни. „Сула“ соединяет левую ножку сабана с грядилем.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«селезёнка»; МК солак то же; см. талак.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

талак. Пĕвĕрĕпе сула (талак) пысăкланса çитĕнет, пыршăсем тулса çитсе пысăкланаççĕ те, çавăнпа вара вар-хырăм шыçăнса сарăлса каять [Чума 1897:15].

Çавăн пекех пăхăр: