Шырав: терт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
мука и муки
мучение и мучения
страдание и страдания
вăрçă терчĕ — невзгоды войны
терт кур — испытать страдания
терт кăтарт — подвергнуть страданиям, тяжелым испытаниям
ку кутăн ачана пăхасси терт — мучение няньчиться с этим капризным ребенком

2.
нужда, бедность
тертре пурăн — жить в нужде

3.
боль, мука, страдание
тертпе калаç — говорить, превозмогая боль

4.
напряжение, перенапряжение (физическое)
натуга разг.
вăл йывăр кире пуканне пĕр тертсĕр çĕклерĕ — он без напряжения поднял тяжелую гирю

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_тэ_рт), то же, что тиверт. Сятра.

(_тэ_рт), мученье, мука (перс.). N. Ĕлĕкхи тертĕм (тяжелая жизнь, в угнетении. Сред. Юм.) асăма килет те, хальхипе кăмăлăм тулса çитет. N. † Ай-хай — çичĕ ютăн аллинчи çынсем унти терте курнипе тĕрексĕрленеççĕ. Сред. Юм. Çавăн тертне тертленсех чôн тохать ĕнтĕ ман. || Энергия, стремление. N. Терт те пур, термек (чит. термен) те пур, вуник çулхи мăйăр та пур (= асапĕ те пур, мулĕ те пур, вуник çулхи ачи те пур). Баран. 141. Пирĕн ăслăрах, ырăрах пулас терт пур. Н. Седяк. Терт пур та, термен (= вăй) çук. || Старание, забота. Баран. 142. Пĕлесшĕн, ырă енне каясшăн тăрăшас терт. Тайба-Т. † Икĕ аллăмра икĕ сулă, пĕрне сутас тертĕм пур. || Нужда. N. Анчах сирĕн чĕрĕрсем хуйхăпа типнĕ çӳçе пек типсе кайсан, сирĕн тертĕр тулли савăт пек хĕрринчен тулсан, ун чух вăл сăнсем сирĕнпе килĕшсе, сире çул кăтартĕç. N. Ах тертI || Труд. СПВВ. Терт, труд, большой труд. || Трудный, мучительный. Сборн. по мед. Ун пек чирлĕ çынна ĕçтерсе, çитерсе, астуса тăрасси чăн-чăнах терт терипе терт ĕç (дело крайне трудное). || Затруднение. Сборн. по мед. Альш. Пит тертпе калаçат (говорит с большим трудом). || Изамб. Т. Çавна çĕклеймесĕр тертĕм тухрĕ (я замучился).

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «мучение», «страдание», «мука»; 2. «нужда», «продолжительная болезнь», «жизнь в угнетении»; тертлен «мучиться», «страдать»; КБ, чаг. дард, казах. дерт «болезнь», «недуг»; уйг. дәрт «боль», «горе»; азерб. дәрд, тур., туркм. дерт, узб. дард «страдание», «мучение», «скорбь», «тоска», «печаль»; «болезнь»; «беда», «несчастье»; кирг. дарт «болезнь», «горе», «печаль»; тур. дертлен, азерб., уйг. дәртлән «страдать», «скорбеть», «болеть», «терпеть горе». Из перс. (дӓрд) «боль», «недуг», «болезнь», «страдание», «мука», «мучение»; «скорбь»; «печаль».

Çавăн пекех пăхăр:

террористический террористла террорла терсер « терт » терт-асап терт-хастар терт-хур тертлĕ тертлĕ-шарлă