Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
понуд. от сик

2.
двигать, передвигать, перемещать, переставлять
сĕтеле сиктер — подвинуть стол
пешкăна сиктер — двинуть пешку, ходить пешкой

3.
качать (колыбель)
пестовать, баюкать (ребенка)
ачана алла тытса сиктер — баюкать ребенка на руках

4.
скакать, мчаться
юланут вăрманалла сиктерчĕ — всадник помчался к лесу

5.
подбрасывать, швырять, трясти
машинăна çул тумхахĕсенче сиктерет — машину подбрасывает на ухабах
хумсем кимме хытă сиктереççĕ — волны сильно качают лодку

6.
встряхивать, ворошить
ашăм сиктер — ворошить солому (при молотьбе)
çĕрулмине çупа сиктер — маслить картофель (встряхивая в блюде)

7.
морщить (брови)
пожимать, дергать, поводить (плечами)
хулпуççисене сиктерсе ил — пожать плечами

8.
швырять, бросать
низвергать
лава çырмана сиктернĕ — воз опрокинулся в овраг

9.
взрывать
кĕпере минăпа сиктер — подорвать мост миной
сиктерсе яракан япала — взрывчатое вещество

10.
пропускать, делать пропуск
кун сиктерсе — через день
пĕр сиктермесĕр шкула çӳре — ходить в школу без пропусков
сăмах сиктермесĕр итле — слушать, не пропуская ни слова

11.
вывихивать, выворачивать
ача ӳксе аллине сиктернĕ — мальчик упал и вывихнул руку

12.
случать (животных)

◊
кăвар сиктер — сгребать жар (в печи)
куç сиктермесĕр пăх — смотреть, не спуская глаз

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

качать, сдвинуть
çак куркана манран сиктерсе хăварсам — пронеси эту чашу мимо меня
ача сиктер — качать ребенка

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

понуд. ф. от гл. сик. Кан. Этем тӳсмелле мар хаяр аслати пырса çапнă пек çапса, пире ура çине сиктерсе тăратрĕ (заставил нас вскочить на ноги). Орау. Ма ăна тапса сиктермеççĕ-ши? Почему его не вышибут отсюда (напр., с должности). Юрк. † Виççĕн виçĕ улмине татса илĕпĕр, пĕр çĕлĕк çине ярса сиктерĕпĕр, хăшăмăра тухĕ каймашкăн; аслă пăратăн шăпи сиксе тухрĕ. Ib. Çитмĕл пус тенке кам сиктерет? — Тури хуçа сиктерет. Тури хуçана кам сиктерет? — Çумĕнчи майри сиктерет. Çумĕнчи майрине кам сиктерет? — Пылпа кулаç сиктерет. || Двигать, шевелить. ЧП. Ак çак хĕрсем пит... куçне-пуçне сиктерет (глаза так и бегают). ЧП. Куçна ан сиктер. N. Пурнине те вырăнтан сиктереймен. Янтик. Качи-пӳрнене сиктерсенех вупăр каять, тет. Альш. Ку хĕр урине сиктерет те, пĕрчи хурчăка пулса, автана пырса вĕлернĕ. N. Юр çинче пĕр вырантан сиктермесĕр тавлăкшар тăратнă. || Качать (ребенка). Байгул. Тата пĕр маях пӳртре йăмăкăма сиктерсе ларма хушатьчĕç. || Вывихнуть. N. Пĕр хĕр çавăнта ӳксе аллине сыппине сиктернĕ (вывихнула). Якейк. Ах, ача, эпĕ паян тăпра нумай йăтса пилĕке сиктертĕм. || Пустить сильной струей. Çамр. Хр. Крантран тăрук шыв сиктерсе (пустив). || Пускать вскачь. С. Айб. † Укăлчаран тухрăм, ут сиктертĕм; çырла çеçки пуррине пĕлнĕ пулсан, кирлĕ марччĕ ут сиктерме. В. С. Разум. † Яш çын каять утпала, йăлтти-йăлтти сиктерсе. Ib. Пĕр çамрăк полковник нумай шухăшласа тăман, çăмăл ăслăскер, касаксем хыççăн сиктере панă. Ала 65. † Пĕчĕк çырма сулхăн шыв, ахаль ан каç — ут сиктер; Лашман ялин арăмсене сăмах ан пар (не позволяй рассуждать) — тап-сиктер. || Выпалить (из ружья). Изамб. Т. Унччен те пулмарĕ, ик-виç пăшалтан харăс (вдруг) сиктерчĕçĕ (печĕçĕ). || Пропустить (время). КС. Çак йывăçăн улми çул сиктерсе пулать (через год, т. е. раз в два года). N. Пĕр кун сиктермесĕр, не пропуская ни одного дня. N. Кун сиктерсе, е икĕ кун сиктерсе шăнтать пулсан (лихорадка), выльăх лекĕрне кăтартас пулать (лошадь). ТТМ. Çавăн пек ачасене ашшĕ-амăшсем школа каймасăр кун сиктерсе хăварнăшăн пĕре те хăтăрмаççĕ. N. Кашнă кун ирхине те, каçхине те пĕр сиктермесĕр пирĕн пата пыратчĕ. N. Эрне сиктерсе тăваççĕ çавна. Аттик. Çав кӳлле пĕр-пĕр çул памасăр (жертву) сиктерсе хăварсассăн, çăмăр кăлармасăр çĕре типĕтсе хăртса ярăть. || Пропускать. N. Пĕр сăмах сиктерсе хăвармасăр вуласа кăтартнă. || Обойти, пропустить, миновать. Юрк. Унта юнашар ларакан кӳрши юлташне, хăнине, эрех ĕçмен çынна ĕçтермесĕр сиктерсе хăварнă пек, ялан ĕçтермесĕр сиктерсе хăвараççĕ (минуют, обносят при угощении). || Переносить (здание на другое место) || Перевести (с одного места на другое). Сенчук. Атте мана каларĕ: ачам, лашăсене кайса сиктер-ха, терĕ. Ib. Унтан ытти лашасене те сиктертĕм. || Встряхивать, перетряхивать (солому). Якейк. Авăн аштарнă чохне олăм сиктереççĕ (перетряхивают вилами яровую солому). Изамб. Т. Вара кĕреплепе çиелтен хăпарнă улăмне сиктерсе илме пуçлаççĕ (встряхивают и убирают). Ib. Улăма улăм сеникĕпе сиктереççĕ (перетряхивают). || Тревожить. Ск. и пред. 16. Эсир унта кулянни, пирĕн чуна сиктерет (тревожит). || Подозревать (в чем). Сред. Юм. Ăна вăрăпа сиктереççĕ (подозревают в воровстве). || Случать. N. Кĕсрене сиктер. || Ходить (в игре в шашки). Янш. Норв.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

хăвар. Çăмартисене карас куçĕсене сиктере-сиктере (хăварса), хăш куçне икшер-виçшер, ултшар-çичшер те сапнă пулсан, вăл амăш типтерлĕ мар <…> [Сергеев 1907:8].

Çавăн пекех пăхăр: