Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
все вокруг, все кругом
тавра шап-шура — все вокруг бело
таврана ырă шăршă сарăлнă — вокруг распространился аромат

2.
окрестность и окрестности
окружающая местность
кунтан пĕтĕм тавра курăнать — отсюда видно всю окрестность
уçă тавра — открытая местность

3.
округа, окружающие, близлежащие селения
пирĕн таврара унашкал сестра çук — в нашей округе об этом не слышно
кунта халăх тĕрлĕ тавраран пухăннă — здесь собрался народ из разных мест

4.
кружный, обходный, окольный путь
крюк разг.

кружный, обходный, окольный
в обход, кругом
тавра кай — идти в обход
тавра çаврăн — сделать крюк, обойти
вăрманпа кайсан тӳрĕ, уйпа тавра пулать — лесом дорога прямая, а полем будет крюк

5. диал. собир.
родня, родственники

6. послелог
вокруг, кругом
около
кӳлĕ тавра — вокруг озера
космос карапĕ Çĕр тавра çĕр хут вĕçсе çаврăннă — космический корабль совершил сто оборотов вокруг Земли

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

крюк (кружной путь, обход). КС. Хулапа (городом) кайсан тавра пулать. || Кружным путем, в обход. Тогач. Тӳрĕ ан кай, тавра кай (кружным путем). Байгул. Тӳрĕ çулпа ан кай, тавра кай, тесе ярать, тет. N. Тавра каян (кружным путем) çу хыпнă, пӳкле каян пăх хыпнă. || Вокруг (послелог). Бес. чув. 14. Çав кӳлĕ тавра эпĕ йывăç лартас тетĕп. Баран. 128. Вăл (ула-катка) нихăçан та тӳрĕ улăхмасть, йывăç тавра çаврăнса улăхать. Кан. Тавралла çирĕп карта тытса лартнă. Орау. Тăрăх виçсен — виç çухрăм, тавра виçсен — çич çухрăм. N. Лаши тавра çара ярапа çеç. Лаши тавра йĕс тавраш та ярапа çеç. Шор-к. Анатра хорал пӳрч пор, çав хорал пӳрчĕ тавра виçĕ хут çавăрăнтăм (три раза обошел). Баран. 134. Пирĕн тавра мĕн тăрать. || Круглый. Трхбл. † Икĕ черкке пек куçăма шăла-шăла, икĕ тавра тутăр пĕтертĕм. || Окрестная местность, окружающее место. N. Çав таврара. БАБ. Киремет ячĕпе пăсни пит хăватлă. Ăна тӳрлетме пултаракан та сахал, ку таврара пĕрре эпĕ, тепре Нурăсра Тăм пуртă Микули пур, терĕ. N. Вăл таврара лайăх пурнакан пит сахал пулнă. N. Пирĕн таврара (у нас) йывăр чирлĕ çын патне кӳрши-аршисем, хурăнташĕсем пыра-пыра лараççĕ. Дик. леб. 52. Вăл калаçнă вăхăтра пĕтĕм таврана (вокруг) тутлă шăршă сарăлнă. Турх. Вĕçен-кайăк çуначĕ вăртлатнă чух, унăн сасси таврана (кругом) янăрать. N. Пĕтĕм тавраран халăх пухăнать? || Окрестный. Янтик. † Çак Тимешĕн (янтиковских) ваттисене тавра ялсем мухтаççĕ. Ib. † Тимеш хĕрне çитесси тавра ялта халь те çук (т. е. в окрестностях нет девушки, которая сравнялась бы с янтиковскими). Юрк. Çакă лайăх хăнасене тавра ялтан пухрăмăр. || Период времени. N. Кăрлачă уйăхĕ 18 декабĕрте тăвать тенĕ чăвашла калентар çинче, чăвашсем те çав таврана калаççĕ. (Уфим?).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тирәсендә, тирәли

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[tavra]
ĉirkaŭ
йĕри-тавра — ĉirkaŭe, çурт тавра — ĉirkaŭ la domo
йĕри-тавра пăх — ĉirkaŭrigardi
тавра кай — ĉirkaŭiri
çĕр тавра — ĉirkaŭ la Tero

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «вокруг», «кругом»; 2. «крюк», «кружный путь»; «окольный»; тавралăх «окрестность»; таврари «окрестный»; др. тюрк. тааагирааа, таааграаа, тефс. XII—XIII вв. таааграаа «круг»; «окружность»; Замахш. тегре «окружность»; тегри «круглый»; кирг. тегерек, туркм. тӧверек «круг», «окружность», «окрестность»; узб. довра «круг», «кружок»; азерб. тәкәр, тур. текерлек «колесо»; в ~ г.

Çавăн пекех пăхăр: