Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
долг, обязанность
пĕрремĕш тивĕç — первейший долг
салтак тивĕçĕ — воинский долг
тăван çĕршыв умĕнчи таса тивĕç — священный долг перед родиной
хисеплĕ тивĕç — почетная обязанность
чи пысăк тивĕç — высший долг
этем тивĕçĕ — человеческий долг
хăвăн тивĕçӳ тесе шутла — считать, своим долгом
харпăр тивĕçне ту — исполнить свой долг

2.
право
основание
мĕн тивĕçпе? — по какому праву? на каком основании?
сана çилленме манăн тивĕç çук — у меня нет оснований обижаться на тебя

3.
достоинство, честь
ĕçчен тивĕçне çӳлте тыт — высоко держать рабочую честь
тивĕçе ан çухат — не терять (своего) достоинства

4.
должен, обязан
вăл сире кĕтсе илме тивĕç — он вас обязан встретить
эсĕ мана нимрен те тивĕç мар — ты мне ничем не обязан; ты мне ничего не должен

5.
заслуживающий, достойный чего-л.
эсĕ мухтава тивĕç — ты достоин похвалы
чапа тивĕç спортсменсем — достойные славы спортсмены

6.
доставаться, хватать
пурне те тивĕçет — всем достанется, всем хватит
кама вырăн тивĕçмерĕ? — кому не хватило места?

7.
приходиться, выпадать
мана кайма тивĕçрĕ — мне пришлось идти

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(-_вэ̆с’), доставаться, хватать. Икково. Порне те тивĕçет. Всем достанет (хватит). N. Тата унăн нӳхрепне сăрисем çине юри туса янă куркисем çавăнта юхса çӳреççĕ. Ытах курка тивĕçмесен, выртса ĕçĕр. (Такмак). N. Урлă каçма кĕпер тивĕçмест, çавăнпа кунта тăратпăр. N. Килти-уйри ĕçсене алă-ура та тивĕçес çук (не хватит силы). Кан. Вара сортировкă тивеçменни те пулать. N. Хăшĕ хăшĕ, салтаксем тивĕçменнине пĕлсен, хресченсемпе епле те пулса килĕшме тăрăшаççĕ. Шор-к. Кăт та полин вĕренес тесе, Ишек школне килтĕм те, онта та полин тĕлĕн вĕрентекен тивĕçмерĕ. || Gebühren, следовать. N. Командăвăть тума тивĕçнĕ офицерăн ăйхи те килмен. N. Недоимкă çине процент ӳсни хресченсене пĕртте тивĕçекен япала мар. N. Хыснапа чиркӳ аллине тивĕçекен çĕрсем халăх аллинче пулмалла. N. Эпир маттур тивĕçмесĕр кайимарăмăр. || Приходиться (по расчету). N. Вĕсене 2 тенкĕ те 77 пусран 7 тенкĕ те 28 пуса яхăна çитиччен тивĕçнĕ.

(-_вэ̆с’), должно, следует. N. Çавăнпа унтан чăваш иккĕ, тутар пиллĕк, вырăс виççĕ яма тивĕç. N. Манахăн пуянлăх пулма тивĕç мар, теççĕ, хăйсем халăха ултавпа çаратса пурăнаççĕ. N. Камăн çĕнĕ çĕре кайма тивĕç? Сред. Юм. О пирĕн ратне çôрчĕсĕм патне пырса шăршланма та тивĕç мар (ему даже близко подходить не следует). || Иногда выраж. предположение. Альш. Шывăн леш хĕрринче кимĕ пур, тет. Пулăçă пулсан, кунта кăларма тивĕç мар, тет (едва ли рыбак может здесь вытащить лодку). N. Тивĕç, надлежать. || Должный. N. Ăна тивĕç хак парса хăтарнă. || Принадлежащий по праву. Альш. Вăл ачана аслашшийĕн ырăлăхĕ тивĕç-ши, тивĕç мар-ши? || В см. им. существ. Бугульм. † Шур пӳртĕн умĕ улма йывăç, ут кăкарма тивĕç пур-и (позволительно ли, достоин ли)? Çакă киле килтĕм асăнса, пĕр юрă юрлама тивĕçли? N. Хăйне тивĕçлĕ тивĕçрен ытла хапсăнакан çын (домогающийся иметь более, чем ему следует по праву). Тим. Хăй тивĕçне хăй аллине илме хăтланать.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тиеш

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[ti'veŝj]
devo, inda, merita
хисеплĕ тивĕç — honora devo
мухтава тивĕç — laŭdinda
тивĕçлĕ — mertia, inda
тава тивĕçлĕ вĕрентӳçĕ — meritplena instruisto
тума тивĕçлĕ ĕç — farinda laboro
кăна кашни пĕлме тивĕçлĕ — tio estas sciinda far ĉiu
тивĕçлĕн — kongrue, komforme, laŭ
саккуна тивĕçлĕн — konkorde al la leĝo
тивĕçтер — provizi, kontentigi, plenumi
тĕнче стандартне тивĕçтерет — konforme al la tutmondaj normoj

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «долг», «обязанность»; «должно», «надлежит»; 2. «право»; 3. «достоин»; тивĕçлĕ «достойный», «заслуживающий»; уйг. тегишлик «должный», «соответствующий», «надлежащий»; «надобно», «должно»; узб., туркм. дегишли «надлежащий»; кирг. тиешелӳӳ «подобающий», «соответствующий», «причитающийся»; тийиш, казах., к. калп. тийис «необходимо», «должно»; кирг. тиеше «касательство», «отношение»; «доля (кому-л. причитающаяся)»; казах. тиисти, ног., к. калп. тийисли, тат., башк. тиешле, кумык. тийимли «достойный», «заслуженный», «надлежащий», «причитающийся», «должный». От тив «касаться», «иметь отношение».

Çавăн пекех пăхăр: